بیشتر نوزادان با قلب سالم متولد می‌شوند، اما تقریباً ۱ نوزاد از هر ۱۰۰ نوزاد با یک نقص مادرزادی قلب (CHD) به دنیا می‌آید. از میان این نوزادان، ۲۵٪ دچار نوعی از بیماری‌های مادرزادی قلبی بحرانی (CCHD) هستند که باعث کاهش سطح اکسیژن در خون می‌شود. این شرایط می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد و معمولاً نیاز به جراحی یا سایر مداخلات پزشکی در اولین سال زندگی دارد.
اکسی‌متری نبض چیست؟
اکسی‌متری نبض (Pulse Oximetry) یک روش غیرتهاجمی برای اندازه‌گیری سطح اکسیژن خون است که از طریق حسگرهای قرار گرفته روی پوست انجام می‌شود. این آزمایش در غربالگری نوزادان برای تشخیص CCHD بسیار موثر است، زیرا برخی از انواع این بیماری موجب کاهش اکسیژن خون می‌شوند.
اهمیت غربالگری با اکسی‌متری نبض
انجمن متخصصان اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند که این غربالگری در تمامی بیمارستان‌ها و مراکز زایمان انجام شود. تشخیص CCHD پیش از ترخیص نوزاد می‌تواند از بروز عوارض خطرناک در خانه جلوگیری کرده و موجب درمان زودهنگام شود.
چرا سونوگرافی جنینی همیشه کافی نیست؟
گرچه بسیاری از مشکلات قلبی در دوران جنینی با سونوگرافی قلب جنین شناسایی می‌شوند، اما همچنان مواردی از CHD ممکن است تشخیص داده نشوند. برخی نوزادان بلافاصله پس از تولد علائم CCHD مانند کبودی پوست یا مشکلات تنفسی را نشان می‌دهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است ظاهراً سالم به نظر برسند اما بعد از چند روز دچار علائم شدید شوند. در این موارد، اکسی‌متری نبض می‌تواند یک ابزار غربالگری حیاتی باشد.
نحوه انجام غربالگری اکسی‌متری نبض
در این آزمایش، یک حسگر نرم روی دست راست و یکی روی یکی از پاهای نوزاد قرار داده می‌شود. حسگرها به دستگاهی متصل هستند که طی حدود ۵ دقیقه سطح اکسیژن خون و ضربان قلب را اندازه‌گیری می‌کند. این تست پس از ۲۴ ساعت از تولد انجام می‌شود تا قلب و ریه‌های نوزاد فرصت کافی برای سازگاری با زندگی خارج از رحم را داشته باشند.
تفسیر نتایج تست
اگر سطح اکسیژن خون نوزاد پایین‌تر از حد طبیعی باشد، آزمایش‌های بیشتری برای بررسی CHD یا سایر علل احتمالی کاهش اکسیژن مورد نیاز خواهد بود. این بررسی‌ها ممکن است شامل:
رادیوگرافی قفسه سینه
آزمایش‌های خونی
اکوکاردیوگرافی (سونوگرافی قلب)
در صورت مشاهده هرگونه ناهنجاری در اکوکاردیوگرافی، پزشک متخصص قلب کودکان با والدین درباره اقدامات بعدی صحبت خواهد کرد.
خطای احتمالی در تست اکسی‌متری نبض
مانند هر آزمایش غربالگری، نتایج این تست نیز ممکن است همیشه دقیق نباشد. ممکن است نتایج مثبت کاذب یا منفی کاذب گزارش شود. در برخی موارد، کاهش اکسیژن خون به دلایل دیگری مانند عفونت یا مشکلات ریوی مرتبط باشد. همچنین برخی نوزادان سالم نیز ممکن است به دلیل سازگاری تدریجی ریه‌ها با محیط خارج از رحم، نتایج غیرعادی موقتی داشته باشند.
آیا عبور از تست اکسی‌متری نبض به معنی نبود بیماری قلبی است؟
خیر، این تست تنها برخی از انواع CHD را شناسایی می‌کند. اگر یک نقص قلبی باعث کاهش اکسیژن خون نشود، ممکن است در این تست تشخیص داده نشود. به همین دلیل، والدین باید به نشانه‌های زیر توجه ویژه‌ای داشته باشند:
مشکلات در تغذیه
تنفس سریع، سختی در تنفس یا خرخر کردن
تحریک‌پذیری غیرمعمول
خواب‌آلودگی بیش از حد
رنگ مایل به آبی لب‌ها یا پوست
عدم افزایش وزن مناسب
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، لازم است فوراً با پزشک نوزاد تماس بگیرید.
نتیجه‌گیری
غربالگری نوزادان با اکسی‌متری نبض یک روش ساده اما بسیار موثر برای شناسایی بیماری‌های مادرزادی قلبی بحرانی است. تشخیص زودهنگام CCHD می‌تواند جان نوزادان را نجات دهد و موجب بهبود نتایج درمانی شود. والدین باید نسبت به نشانه‌های مشکلات قلبی آگاه باشند و در صورت مشاهده علائم مشکوک، مشورت با پزشک را در اولویت قرار دهند.
