حساسیت به شیر گاو + علائم، تشخیص و جایگزین ها

شیر گاو و سایر فرآورده های لبنی یکی از شایع ترین علل حساسیت غذایی در نوزادان است. در استرالیا و نیوزلند بیش از 2% (از هر 50 نفر) نوزادان، به شیر گاو حساسیت دارند. البته با افزایش سن، میزان حساسیت کودکان به شیر گاو هم افزایش پیدا می کند ولی با این حال، ممکن است برخی افراد در سنین سه تا پنج سالگی، به شیر گاو حساسیت نداشته باشند.

این حساسیت به هیچ عنوان امری ساده و پیش پا افتاده نیست و واکنش های آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) به شیر گاو می تواند زندگی کودک را تهدید کند و حتما در صورت بروز هرگونه علائم تهدید کننده ،باید با اورژانس های پزشکی تماس بگیریم چون در این مقوله درمان فوری با آدرنالین (اپی نفرین) امری ضروریست . این مسئله به حدی جدیست که مرگ و میرهای فراوانی ناشی از حساسیت کودک به شیرگاو و شوک آنافیلاکسی در سرتاسر جهان رخ داده است .

علائم اولیه حساسیت به شیر گاو و سایر فرآورده های لبنی (آلرژی به شیر گاو با واسطه IgE)

واکنش های آلرژیک معمولا در عرض 15 دقیقه تا دو ساعت بعد از مصرف شیرگاو و سایر فرآورده های لبنی رخ می دهد. علائم شامل یکی از موارد زیر است:

• واکنش های خفیف یا متوسط مانند تورم لب ها، چشم های صورت، کهیر یا جوش های روی پوست، درد معده (شکم)، استفراغ و اسهال.
• واکنش های شدید (آنافیلاکسی) شامل تنفس پر سر و صدا یا خس خس سینه، تورم یا گرفتگی در گلو و احساس خفگی،  کودکان خردسال ممکن است رنگ پریده و بی حال باشند.

واکنش های شدید(آنافیلاکسی) احتیاج به درمان فوری دارند و باید به وسیله اورژانس پزشکی و آدرنالین(اپی نفرین) درمان شوند.

تشخیص حساسیت به شیر گاو

اگر بلافاصله بعد از مصرف شیرگاو علائم بالا رخ دهد، به آسانی می توانیم تشخیص دهیم که کودکمان به پروتئین گاوی حساسیت دارد ولی با این حال برای اطمینان بیشتر، پزشک می تواند با تست های آلرژی یا بررسی سابقه پزشکی کودک، این موضوع را تایید کند.

با انجام تست های آلرژی از طریق آزمایش های پوستی و آزمایش خون ، آنتی بادی های خاص آلرژن به نام ایمونوگلوبولین E (IgE) به شیرگاو اندازه گیری می شود که معمولا این ها در صورت بروز واکنش های سریع، مثبت هستند.

آزمایش‌های آلرژی (آزمایش‌های پوستی یا آزمایش خون)، که آنتی‌بادی‌های خاص آلرژن به نام ایمونوگلوبولین E (IgE) را به شیر گاو اندازه‌گیری می‌کنند، معمولاً برای واکنش‌های شروع سریع مثبت هستند.

واکنش های ثانویه و توام با تاخیر به شیر گاو و سایر فرآورده های لبنی

واکنش های ثانویه معمولاً دو یا چند ساعت پس از مصرف شیر گاو یا سایر غذاهای لبنی رخ می دهد. علائم ممکن است شامل افزایش اگزما یا اسهال و استفراغ باشد. نتیجه تست های آلرژی به شیر گاو معمولا برای این دسته از واکنش ها منفی است.

تشخیص این که کودک به شیر حساسیت دارد یا ندارد باید به وسیله یک متخصص اطفال و یا متخصص ایمونولوژی بالینی انجام شود. آن ها معمولا لبنیات را برای یک دوره آزمایشی یک تا چهار هفته ای، حذف می کنند تا بهبود حال کودک را بررسی کنند. مصرف مجدد لبنیات برای تایید تشخیص باید قبل از توصیه به حذف طولانی مدت شیر انجام شود.

همه واکنش ها به شیر گاو به دلیل حساسیت به پروتئین گاوی نیست

• عدم تحمل لاکتوز: این عارضه به دلیل کمبود آنزیم لاکتاز است که به هضم قند شیر به نام لاکتوز کمک می کند. علائم ای عارضه شامل اسهال، استفراغ، درد معده (شکم) و گاز (باد یا نفخ) است.
  این وضعیت ناراحت کننده است اما خطرناک نیست و موجب آنافیلاکسی نمی شود. تست آلرژی به شیر گاو در افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز منفی است. تشخیص  حذف موقت لاکتوز و یا مصرف مجدد آن باید به وسیله پزشک انجام گیرد.
• شیر، مخاط و سرفه: برخی از مردم شکایت دارند که وقتی شیر گاو می نوشند یا غذاهای لبنی دیگر می خورند، گلویشان پر از خلط و مخاط شده و به سختی عمل بلع را انجام می دهند. البته تحقیقات نشان می دهد که این امر در پس از مصرف مایعات دیگر هم رخ می دهد.

یکی از راه های مدیریت حساسیت به شیر گاو، حذف لبنیات از رژیم غذایی است

یکی از راه های مدیریت حساسیت به شیر گاو، حذف لبنیات از رژیم غذایی است ، مگر این که با تجویز پزشک باشد. اکثر افرادی که به شیر گاو حساسیت دارند به شیرهای حیوانی دیگر (بز، گوسفند، شتر و …) و فرآورده های لبنی نیز حساسیت خواهند داشت.
برای حذف شیر گاو و لبنیات لازم است که تمام برچسب‌های مواد تشکیل دهنده را بخوانید و هر غذایی که حاوی لبنیات است را حذف کنید، مگر اینکه پزشک شما توصیه دیگری کرده باشد.

راهنمای رژیم غذایی سایت ASCIA برای حساسیت غذایی در وب سایت ASCIA موجود است و در سال 2022 به روز شده است، در ای خصوص می نویسد:
افراد حساس به شیر گاو (لبنیات) باید از خمیردندان های دارویی، آدامس و سایر محصولات دندانی حاوی Recaldent™ که با نام CPP-ACP (کازئین فسفوپپتید-کلسیم فسفات آمورف آمورف) نیز شناخته می شود که از پروتئین شیر گاو ساخته می شود، اجتناب کنند.
شیر گاو موجود در کلوچه ها، کیک یا بیسکویت توسط برخی از افراد آلرژیک تحمل می شود. با این حال، مگر اینکه از قبل مطمئن باشید که شیر گاو موجود در غذاهای پخته شده را می توانید تحمل کنید و صد البته باید قبل از مصرف این دسته غذاها با متخصص تغذیه مشورت کنید.
همه افراد مبتلا به حساسیت های غذایی باید یک برنامه غذایی در دسترس برای کمک به مدیریت واکنش های آلرژیک داشته باشند. برخی از افراد آلرژیک به شیر گاو ممکن است با تزریق کننده آدرنالین (اپی نفرین) توسط پزشک، درمان شوند.

محدودیت های غذایی برای حساسیت به شیر گاو باید تحت نظارت پزشک باشد

حذف و مصرف مجدد شیر گاو و سایر غذاهای لبنی فقط باید با مشورت پزشک متخصص (و در بسیاری موارد، متخصص تغذیه) انجام شود، به ویژه در موارد آنافیلاکسی، چنانجه  لازم است شیر به صورت طولانی مدت از رژیم غذایی حذف شود، لازم است که حتما از منبع جایگزین کلسیم و پروتئین برای اطمینان از تغذیه و رشد کودک استفاده شود.

معمولا در دوران شیردهی احتیاجی به حذف غذاها از رژیم غذایی نیست ولی در صورت توصیه ، تغذیه مادر باید تحت نظارت یک متخصص تغذیه باشد. این ارزیابی برای نوزادان و کودکانی که نیاز به حذف لبنیات دارند، امری ضروریست.

شیرهای جایگزین برای کودکان زیر یک سال

• فرمول پروتئین سویا
  توسط اکثر نوزادان مبتلا به حساسیت به شیر گاو قابل تحمل است.
  برای نوزادان حساس به سویا مناسب نیست.
  معمولا فقط در نوزادان بالای شش ماه توصیه می شود.
• فرمول هیدرولیز شده بر پایه شیر گاو (EHF)
  این فرآورده دارای آنزیم هایی برای تجزیه پروتئین های گاوی است و معمولا به عنوان یک جایگزین به نوزادان آلرژیک به  شیر گاو ارائه می شود.
  البته این فرآورده برای نوزادانی که آنافیلاکسی به شیر گاو داشته اند، مناسب نیست.
  برخی از نمونه های این فرآورده بدون نسخه در دسترس هستند.
  اگر نوزاد به این شیرها هم واکنش نشان دهد، معمولاً برایشان یک فرمول مبتنی بر اسید آمینه (AAF) تجویز می شود.
  شیر خشک نیمه هیدرولیز شده (معمولاً با برچسب HA)، شیر خشک مناسبی برای نوزادان با شیر گاو نیست. زیرا در این شیر خشک ها پروتئین های آلرژی زا به اندازه ای که منجر به واکنش های آلرژیک می شود، وجود دارد.
• فرمول های مبتنی بر پروتئین برنج
  ممکن از به عنوان یک فرمول جایگزین برای فرمول EHF یا پروتئین سویا استفاده شود و باید با توصیه یک متخصص جایگزین یا مصرف شود.
  مکمل هایی از این دست معمولا بدون نسخه پزشک در دسترس عموم قرار می گیرد.
  نوزادان مبتلا به سندرم انتروکولیت نباید از پروتئین (FPIES) موجود در برنج استفاده کنند.
• فرمول های مبتنی بر اسید آمینه (AAF)
  مصرف اسید آمینه برای یک دهم از نوزادان آلرژیک به شیر گاو ضروری است .
  اسید آمینه  معمولاً زمانی تجویز می شود که کودک نتواند پروتئین سویا را مصرف کند.
  اسید آمینه فرمولی است که اکثر نوزادان آلرژیک به شیر گاو و سویا می توانند آن را به راحتی مصرف کنند.
• شیرهای جایگزین در کودکان بالای یک سال
  شیر سویا، شیر برنج غنی شده با کلسیم، جو دوسر یا شیر آجیل که پزشک متناسب با شرایط کودک، تجویز می کند.
  بررسی این که شیرها پروتئین و چربی کافی برای رشد کودک را دارند، امری ضروریست.
  شیرهای جایگزین غنی شده با کلسیم باید حاوی حدود 120 میلی گرم در 100 میلی لیتر باشند تا جایگزین مناسبی برای شیر گاو باشند.
  کودکان مبتلا به آلرژی ممکن است برای تامین نیازهای غذایی خود، به شیرخشک نیاز داشته باشند.                                                                                                                         کودکان باید در 12 ماهگی توسط متخصص تغذیه مورد بررسی قرار بگیرند تا مشخص شود که آیا آن ها به شیرخشک نیاز دارند یا نه .
• شیرهایی که برای افراد آلرژیک به شیر گاو نامناسب است عبارتند از :
  مشتقات شیر گاو، شیر بدون لاکتوز، شیر بز، گوسفند، فرمول HA و شیرخشک A2 برای افرادی که به شیر گاو حساسیت دارند مناسب نیستند و ممکن است
  باعث واکنش های آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) شود.
• آلرژی به شیر گاو معمولا برطرف می شود
• آلرژی به شیر گاو در حدود هشتاد درصد از کودکان 3 تا 5 سال ، افزایش پیدا می کند. در این صورت پزشک شما باید تشخیص دهد که آیا به آزمایشات آلرژن نیاز است یا خیر. البته این تست ها در بیمارستان ها ، کلینیک ها و تحت نظر یک متخصص ایمونولوژی انجام می شود.