چکاپ ۵ سالگی کودک: راهنمای کامل برای والدین
۵ سالگی یکی از دوره‌های مهم رشد کودک است؛ زمانی که کودک استقلال بیشتری پیدا می‌کند، وارد مدرسه می‌شود و تعاملات اجتماعی‌اش با همسالان گسترش می‌یابد. در این مرحله، مراجعه به پزشک کودکان برای چکاپ منظم، فرصتی ارزشمند برای ارزیابی سلامت جسمی، روانی، رفتاری و تغذیه‌ای کودک است.
در ادامه، با مهم‌ترین بخش‌های چکاپ ۵ سالگی آشنا می‌شوید:
بررسی رشد و تکامل در چکاپ پنج سالگی
پزشک در این ویزیت، با خود کودک صحبت می‌کند و درباره علایق، فعالیت‌های مدرسه، دوستان و احساساتش می‌پرسد تا وضعیت رشد اجتماعی و هیجانی او را ارزیابی کند. همچنین مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت، توانایی‌های زبانی، شناختی و خودمراقبتی (مانند لباس پوشیدن یا بستن بند کفش) بررسی می‌شوند.
غربالگری‌های رشد:
ارزیابی مهارت‌های گفتاری (مثلاً تعریف داستان یا پاسخ به سؤال)
بررسی مهارت‌های حرکتی (مانند گرفتن مداد، کشیدن اشکال یا بستن گره)
تعامل با دیگران و توانایی همکاری و پیروی از دستورها
در صورت نگرانی در مورد تأخیر رشدی، ممکن است غربالگری‌هایی مانند بررسی بیش‌فعالی/کم‌توجهی (ADHD) یا اختلالات یادگیری انجام شود.
واکسیناسیون‌های مورد نیاز در ۵ سالگی
در این بازه سنی، کودک باید دوزهای یادآور واکسن‌های زیر را دریافت کند:
واکسن دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه (DTaP) – دوز پنجم
واکسن فلج اطفال – دوز چهارم
واکسن سرخک، اوریون، سرخجه (MMR) – دوز دوم
واکسن آبله‌مرغان (واریسلا) – دوز دوم
واکسن آنفلوآنزا (در فصل آنفلوآنزا)
بررسی وضعیت واکسن کووید-۱۹ (طبق راهنمایی جدید وزارت بهداشت)
مدارس معمولاً گواهی واکسیناسیون کامل را برای ثبت‌نام کودک درخواست می‌کنند.
غربالگری‌های سلامتی
پزشک در چکاپ ۵ سالگی یک معاینه کامل فیزیکی انجام می‌دهد:
سنجش بینایی و شنوایی
ارزیابی شاخص توده بدنی (BMI)
غربالگری مواجهه با سرب (در صورت خطرپذیری)
بررسی سلامت دهان در صورت عدم مراجعه به دندانپزشک کودکان
پزشک همچنین درباره وضعیت امنیت غذایی خانواده سؤال می‌پرسد و در صورت نیاز، منابع حمایتی اجتماعی را معرفی می‌کند.
تغذیه سالم در ۵ سالگی
در این سن، کودک اغلب بخشی از روز را خارج از خانه سپری می‌کند و در انتخاب غذاها نقش بیشتری دارد. ایجاد عادات غذایی سالم در این مرحله بسیار حیاتی است.
نکات کلیدی:
کودک را با وعده‌ها و میان‌وعده‌های مغذی (مانند میوه و سبزی) آشنا کنید.
وعده‌های غذایی خانوادگی بدون تلویزیون و موبایل برگزار شود.
اجازه دهید کودک مقدار غذای خود را بر اساس سیری انتخاب کند (تغذیه شهودی).
در صورت بدغذایی، والدین می‌توانند از خدمات یک مشاور بدغذایی یا متخصص تغذیه نوزاد و کودک کمک بگیرند تا کودک همه ویتامین‌ها و مواد مغذی لازم را دریافت کند.
پرسش‌های رایج:
اگر کودک شیر نخورد چه جایگزینی پیشنهاد می‌شود؟
برای کودک بدغذا چه باید کرد؟
بهترین میان‌وعده‌ها کدامند؟
چگونه از دریافت ویتامین‌ها و مواد معدنی کافی اطمینان حاصل کنیم؟
ایمنی و پیشگیری از آسیب
در این سن، کودک بیشتر با همسالان در تماس است و استقلال بیشتری پیدا می‌کند؛ بنابراین آموزش نکات ایمنی بسیار ضروری است.
نکات ایمنی پیشنهادی:
آموزش عبور ایمن از خیابان و رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی
الزام به استفاده از صندلی ایمنی مناسب خودرو (۵ نقطه‌ای)
آموزش حفظ حریم خصوصی و تشخیص لمس نامناسب
آشنایی با نکات ایمنی فضای مجازی و محدودسازی زمان استفاده از صفحه‌نمایش (Screen time)
در صورت داشتن حیوان خانگی یا تمایل کودک به داشتن حیوان، بهتر است نوع حیوان با توجه به سن کودک، بررسی شود.
خواب و آمادگی تحصیلی
کودک ۵ ساله باید بین ۱۰ تا ۱۱ ساعت در شب بخوابد. داشتن برنامه منظم خواب، به یادگیری بهتر و کاهش تحریک‌پذیری کودک کمک می‌کند. کودک در این سن باید بتواند با دیگران ارتباط برقرار کند، دستورات را دنبال کند و آمادگی ورود به مدرسه را داشته باشد.
نتیجه‌گیری
چکاپ ۵ سالگی فرصتی مهم برای ارزیابی وضعیت کلی کودک است. از رشد جسمی و روانی گرفته تا تغذیه، ایمنی و آمادگی برای مدرسه. والدین باید به علائم هشداردهنده در رشد و رفتار کودک توجه کنند و در صورت نیاز، با متخصص کودک، مشاور بدغذایی یا متخصص تغذیه نوزاد و کودک مشورت کنند. تشخیص و مداخله زودهنگام، کلید حمایت مؤثر از سلامت کودکان است.
منبع:
