حمام کردن نوزاد

مقدمه

حمام کردن نوزاد یکی از لذت‌بخش‌ترین و در عین حال چالش‌برانگیزترین لحظات برای والدین است. این تجربه نه‌تنها فرصتی برای پیوند عاطفی میان مادر و نوزاد فراهم می‌کند، بلکه نقش مهمی در بهداشت، ایمنی و آرامش کودک دارد. با این حال، بسیاری از والدین در مورد زمان مناسب اولین حمام، تعداد دفعات حمام و نحوه صحیح انجام آن سوالاتی دارند.

در این راهنمای کامل که براساس توصیه‌های آکادمی آمریکایی متخصصان کودکان (AAP) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) تهیه شده است، به بررسی دقیق این موارد می‌پردازیم. اگر به دنبال اطلاعات علمی و مطمئن درباره مراقبت‌های نوزاد خود هستید، همراه ما باشید.

زمان مناسب برای اولین حمام نوزاد

در گذشته، معمول بود که نوزادان در یک تا دو ساعت اول پس از تولد حمام داده شوند. اما بر اساس توصیه‌های جدید سازمان جهانی بهداشت، بهتر است اولین حمام نوزاد حداقل ۲۴ ساعت پس از تولد انجام شود. در صورت محدودیت‌های فرهنگی، می‌توان این زمان را به ۶ ساعت کاهش داد.

چرا باید اولین حمام نوزاد را به تأخیر انداخت؟

• تنظیم دمای بدن و قند خون: حمام زودهنگام ممکن است باعث کاهش دمای بدن و افت قند خون نوزاد (هیپوگلایسمی) شود.

• افزایش موفقیت شیردهی و تماس پوست با پوست: تماس زودهنگام مادر و نوزاد بدون وقفه، تأثیر مستقیمی بر موفقیت شیردهی دارد. یک مطالعه نشان داد تأخیر ۱۲ ساعته در حمام باعث افزایش ۱۶۶ درصدی در موفقیت شیردهی در بیمارستان شده است.

• حفظ ورنیکس: ورنیکس (ماده سفید مومی روی پوست نوزاد) خاصیت ضدباکتریایی و مرطوب‌کننده طبیعی دارد و به‌ویژه برای نوزادان نارس بسیار مهم است.

نکته: نوزادانی که مادرشان مبتلا به HIV یا هپاتیت هستند، پس از شیردهی اولیه حمام می‌شوند تا خطر انتقال کاهش یابد.

چند بار در هفته نوزاد را حمام کنیم؟

نوزادان نیاز به حمام روزانه ندارند. در واقع، سه بار حمام در هفته در سال اول زندگی کافی است. حمام بیش از حد می‌تواند باعث خشکی پوست شود. برای شستشوی روزانه، شستشوی دست‌ها، صورت، گردن و ناحیه پوشک با دستمال یا اسفنج کافی است.

حمام اسفنجی (تا قبل از افتادن بند ناف)

تا زمانی که بند ناف نوزاد به طور کامل نیفتاده و محل آن خشک و بهبود نیافته است، باید از حمام اسفنجی استفاده شود.

مراحل حمام اسفنجی ایمن:

1. آماده‌سازی: تمام وسایل مانند آب گرم، حوله خشک، لیف نرم و لباس را در دسترس قرار دهید.

2. سطح ایمن: نوزاد را روی سطحی نرم و ایمن قرار دهید. اگر سطح بلند است، همیشه یک دست را روی بدن نوزاد نگه دارید.

3. شروع از صورت: با یک پارچه مرطوب، ابتدا صورت و چشم‌ها را بشویید.

4. گرم نگه داشتن نوزاد: فقط قسمتی از بدن که می‌خواهید بشویید را از حوله خارج کنید. بخش‌های چروک‌دار بدن مانند زیر بغل، پشت گوش و کشاله ران را با دقت تمیز کنید.

چه زمانی می‌توان نوزاد را در وان یا لگن قرار داد؟

زمانی که بند ناف به طور کامل افتاده و محل آن بهبود یافته باشد، می‌توانید نوزاد را در لگن یا وان نوزادی قرار دهید. اگر نوزاد از حمام در آب گریزان بود، می‌توانید چند روز دیگر صبر کرده و دوباره امتحان کنید.

نکات ایمنی حمام نوزاد در وان:

• از وان‌های ایمن دارای سطح شیب‌دار یا پارچه‌ای استفاده کنید (توصیه سازمان CPSC).

• هرگز از صندلی‌های حمام کودک در وان بزرگسال استفاده نکنید، زیرا احتمال واژگونی دارند.

• نوزاد را هرگز تنها نگذارید. حتی چند ثانیه عدم حضور ممکن است خطر غرق شدن را ایجاد کند.

• دمای آب را بررسی کنید: از آب ولرم (حداکثر ۴۹ درجه سانتی‌گراد یا ۱۲۰ فارنهایت) استفاده کنید. دمای بالاتر می‌تواند سوختگی شدید ایجاد کند.

• قبل از قرار دادن نوزاد در آب، جریان آب را قطع کنید. از دوش یا شیر متصل به شلنگ استفاده نکنید.

استفاده از صابون و شامپو

• از صابون‌های ملایم، بدون بو و با pH خنثی استفاده کنید.

• تنها در نواحی به شدت کثیف از صابون بهره ببرید.

• موی سر نوزاد را یک تا دو بار در هفته با شامپوی مخصوص نوزاد بشویید.

اگر نوزاد دارای کلاهک گهواره‌ای یا پوسته‌ریزی در پوست سر است، می‌توانید با برس نرم هنگام شامپو زدن آن را به‌آرامی پاک کنید. این وضعیت بی‌ضرر است و معمولاً به مرور رفع می‌شود.

پس از حمام: مراقبت از پوست نوزاد

• نوزاد را فوراً در حوله گرم بپیچید.

• با ضربات آرام بدن را خشک کنید، نه با کشیدن حوله.

• بلافاصله پس از حمام، مقدار کمی لوسیون مرطوب‌کننده بدون عطر و ضدحساسیت استفاده کنید.

• مراقب خشکی یا نشانه‌های اگزما باشید.

حمام باید تجربه‌ای دلپذیر باشد

حمام کردن نوزاد فقط یک کار بهداشتی نیست، بلکه فرصتی برای ایجاد آرامش، پیوند عاطفی و افزایش حس امنیت در نوزاد است. اگر نوزاد شما از حمام لذت می‌برد، چند دقیقه‌ای اجازه بازی و آب‌پاشی به او بدهید. نوزادان بزرگ‌تر معمولاً از اسباب‌بازی‌های حمام مانند ظرف‌ها یا کتاب‌های ضدآب لذت می‌برند.

نتیجه‌گیری

آگاهی از اصول علمی و ایمن حمام نوزاد، نه‌تنها به سلامت جسمی کودک کمک می‌کند، بلکه به افزایش آرامش روانی مادر و تقویت ارتباط عاطفی نیز منجر می‌شود. اگر در مورد بهداشت یا مراقبت‌های تغذیه‌ای کودک خود سوال دارید، مشورت با یک مشاور بدغذایی یا متخصص تغذیه نوزاد و کودک می‌تواند راه‌گشا باشد.