لکنت زبان در کودکان نوپا و پیش‌دبستانی: چه زمانی طبیعی است و چه زمانی نیاز به توجه دارد؟
لکنت زبان در کودکان نوپا و پیش‌دبستانی یکی از مشکلات شایع و نگران‌کننده برای والدین است. در این دوران که کودکان به سرعت در حال یادگیری زبان و بیان افکار خود هستند، گاهی ممکن است در تلفظ یا جمله‌سازی دچار وقفه‌های غیرعادی شوند. در این مقاله، به بررسی علائم طبیعی و غیرطبیعی لکنت زبان در کودکان و راهکارهای درمانی برای آن خواهیم پرداخت.
لکنت یا ناتوانی گفتاری چیست؟
کودکان در سنین ۲.۵ تا ۵ سالگی ممکن است با تکرار کلمات یا عبارات و گاهی با مکث‌های طولانی در حین صحبت مواجه شوند. این اتفاق در فرآیند رشد طبیعی گفتاری کودکان رایج است و معمولاً هیچ نیازی به نگرانی ندارد. طبق تحقیقات علمی، حدود ۵ درصد از کودکان در این دوره زمانی با چنین مشکلاتی روبه‌رو می‌شوند که اغلب پس از مدتی خودبه‌خود حل می‌شود.
علل لکنت زبان در کودکان
در این دوران، کودکان در حال یادگیری قوانین پیچیده زبانی هستند و به سرعت دایره واژگان خود را گسترش می‌دهند. این فرآیند می‌تواند باعث ایجاد وقفه‌هایی در گفتار شود. همچنین، کودکان به‌طور معمول در موقعیت‌هایی که هیجان‌زده، خسته یا تحت فشار هستند، دچار لکنت می‌شوند.
تفاوت لکنت طبیعی و لکنت غیرطبیعی
برای تشخیص اینکه آیا کودک شما در حال تجربه لکنت طبیعی است یا نیاز به ارزیابی حرفه‌ای دارد، باید به موارد زیر توجه کنید:
- لکنت طبیعی: اگر کودک شما در حال یادگیری زبان باشد، ممکن است گاهی کلمات یا صداها را تکرار کند. در این حالت، معمولاً این مشکلات پس از مدتی برطرف می‌شوند.
- لکنت غیرطبیعی: در صورتی که کودک شما در هنگام صحبت کردن صداهای خاصی را به‌طور مداوم تکرار کند یا مکث‌های طولانی در گفتار داشته باشد، ممکن است علائم لکنت غیرطبیعی باشد. در چنین شرایطی، همراه با لکنت، علائمی همچون فشار بر روی صورت، نگاه به کنار و عدم ارتباط چشمی نیز مشاهده می‌شود.
عوامل خطر در لکنت زبان
برخی از عوامل ممکن است احتمال ادامه یافتن لکنت در کودک را افزایش دهند:
- سابقه خانوادگی: اگر در خانواده فردی با مشکل لکنت مواجه باشد، احتمال بروز لکنت در کودک بیشتر است.
- جنسیت: پسران دو برابر بیشتر از دختران دچار لکنت می‌شوند.
- سن شروع: اگر لکنت از سنین بالاتر (۴ سال به بعد) آغاز شود، احتمال ادامه آن بیشتر است.
- اختلالات گفتاری و زبانی: وجود مشکلات دیگر در زمینه گفتار یا زبان نیز می‌تواند باعث تشدید لکنت شود.
چطور به درمان لکنت زبان بپردازیم؟
درمان زودهنگام لکنت می‌تواند تأثیر زیادی در بهبود وضعیت کودک داشته باشد. به طور کلی، دو روش اصلی برای درمان لکنت زبان وجود دارد:
درمان غیرمستقیم: این روش شامل کمک به والدین در تغییر سبک‌های ارتباطی خود است. به‌طور مثال، استفاده از جملات ساده‌تر و با آرامش بیشتر در صحبت با کودک می‌تواند به کاهش استرس در کودک کمک کند.
درمان مستقیم: در این روش، درمانگر به طور مستقیم با کودک کار می‌کند و استراتژی‌هایی برای کاهش لکنت ارائه می‌دهد. این روش به کودک کمک می‌کند تا بین گفتار روان و لکنت تمایز قائل شود.
اقدامات والدین برای کمک به کودک
والدین می‌توانند با اعمال برخی تغییرات در رفتار و ارتباطات خود به کودک کمک کنند:
- کاهش استرس در گفتار: بهتر است از پرسش‌های پیچیده پرهیز کرده و آن‌ها را به جملات ساده تبدیل کنید.
- صحبت کردن در مورد لکنت: اگر کودک متوجه لکنت خود شده باشد، بهتر است به‌طور مثبت در این باره صحبت کنید.
- صبر و حوصله: هنگام مکالمه، اجازه دهید کودک بدون عجله و بدون قطع کردن صحبت کند.
- مدل‌سازی گفتار سالم: والدین می‌توانند با صحبت آرام و بدون عجله، الگوی گفتاری سالمی برای کودک فراهم کنند.
کمک حرفه‌ای و ارزیابی‌های لازم
اگر نگرانی شما درباره لکنت زبان کودک ادامه داشت، بهتر است با یک متخصص گفتاردرمانی مشورت کنید. بسیاری از مراکز آموزشی و بهداشتی امکان ارزیابی رایگان کودک زیر ۳ سال را فراهم می‌کنند.
جمع‌بندی
لکنت زبان در دوران کودکی یک پدیده نسبتا رایج است که معمولاً خودبه‌خود بهبود می‌یابد. با این حال، تشخیص درست و اقدام به‌موقع می‌تواند از مشکلات احتمالی آینده جلوگیری کند. بنابراین، در صورت مشاهده هرگونه علامت غیرطبیعی یا ادامه‌دار بودن لکنت، بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید.
