کم‌رویی در کودکان: از نگرانی تا راهکارهای عملی برای والدین
کم‌رویی در دوران کودکی پدیده‌ای رایج است و بسیاری از والدین، به‌ویژه آن‌هایی که اجتماعی‌بودن را یک ارزش مهم تلقی می‌کنند، از آن نگران می‌شوند. برخی کودکان به دلیل تجربیات سخت زندگی دچار کم‌رویی می‌شوند، اما بیشتر آن‌ها با خلق‌وخوی درون‌گرا و محتاط به دنیا می‌آیند. در برخی کودکان سنین مدرسه، تعامل با دیگران و حضور در جمع می‌تواند تجربه‌ای بسیار ترسناک باشد.
این کودکان معمولاً از برقراری ارتباط با همسالان جدید اجتناب می‌کنند و کمتر پیش‌قدم می‌شوند. اگرچه تعداد اندکی از این کودکان ممکن است دچار مشکلات عاطفی باشند، اما بیشترشان تنها زمان بیشتری برای تطبیق با موقعیت‌های جدید نیاز دارند.
کم‌رویی شدید: نشانه‌ای از اختلال؟
در برخی موارد، کم‌رویی به‌قدری شدید است که عملکرد اجتماعی کودک را مختل می‌کند. این کودکان در مدرسه و جمع‌های دوستانه به‌سختی تطبیق پیدا می‌کنند و ممکن است به‌مرور از موقعیت‌های اجتماعی فاصله بگیرند. در این شرایط، کم‌رویی می‌تواند نشانه‌ای از اختلال اضطرابی یا خلق‌وخوی بسیار محافظه‌کارانه باشد. اگر کم‌رویی فرزندتان به حدی برسد که عملکرد روزانه‌اش را مختل کند، مشاوره با متخصص سلامت روان کودک ضروری است.
کودکان طردشده یا نادیده گرفته‌شده
کودکان طردشده معمولاً توسط همسالانشان مورد تمسخر یا آزار قرار می‌گیرند. این کودکان ممکن است رفتارهایی پرخاشگرانه یا قانون‌گریزانه داشته باشند، یا آن‌قدر از خود مطمئن نباشند که طردشدن را تسهیل کنند. برخی از آن‌ها ممکن است دچار اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی باشند (ADHD).
در مقابل، کودکان نادیده گرفته‌شده در ظاهر مشکلی ندارند اما اغلب دعوت نمی‌شوند، فراموش می‌شوند و معمولاً تنها هستند. این کودکان ممکن است از تنهایی رنج ببرند یا به‌طور طبیعی علاقه‌مند به فعالیت‌های انفرادی باشند. در بسیاری از موارد، این کودکان تجربه‌ی اجتماعی محدودی دارند یا فاقد مهارت‌های لازم برای ورود به جمع هستند.
آیا کم‌رویی پایدار است؟
خیر، اغلب کودکان خجالتی پس از مدتی تطبیق، در روابط اجتماعی به موفقیت می‌رسند. والدین باید به این کودکان فرصت تجربه، آزمون و خطا بدهند. بسیاری از آن‌ها در نوجوانی و بزرگ‌سالی می‌آموزند که با وجود احساس خجالت درونی، به‌صورت بیرونی رفتاری اجتماعی و مؤثر داشته باشند.
چگونه به کودک خجالتی خود کمک کنیم؟
والدین نقش مهمی در آموزش مهارت‌های اجتماعی دارند. مهارت‌هایی که باید در فرزند خود تقویت کنید، شامل موارد زیر است:
مقابله با شکست و ناامیدی
مدیریت خشم
کنار آمدن با طرد شدن و تمسخر
درخواست کمک
عذرخواهی
بیان محبت
بخشش
شوخ‌طبعی سالم
نه گفتن به موقع
دفاع از خود
اشتراک‌گذاری
حفظ راز
ارائه تعریف و تشکر
کنار آمدن با تغییر
وفاداری به دوستان
ابراز احساسات
انجام لطف به دیگران
با ایفای نقش، تشویق، و فراهم کردن فرصت‌های اجتماعی (مانند گروه‌های بازی، کلاس‌های هنری یا ورزشی)، می‌توانید به کودک خود کمک کنید تا اعتمادبه‌نفس و مهارت‌های اجتماعی لازم را کسب کند.
