زردی نوزاد چیست؟
زردی یک تغییر رنگ زرد در پوست و چشم نوزاد است که به دلیل تجمع بیلی‌روبین در خون اتفاق می‌افتد. این وضعیت معمولاً در روزهای اول پس از تولد دیده می‌شود و در اغلب موارد بی‌خطر است، اما در برخی موارد ممکن است به درمان نیاز داشته باشد.
چرا زردی در نوزادان شایع است؟
بیلی‌روبین ماده‌ای است که از تجزیه سلول‌های قرمز خون تولید می‌شود و کبد وظیفه دفع آن را دارد. در دوران جنینی، این وظیفه توسط کبد مادر انجام می‌شود، اما پس از تولد، مدتی طول می‌کشد تا کبد نوزاد عملکرد خود را برای دفع بیلی‌روبین بهبود بخشد. این امر باعث افزایش سطح بیلی‌روبین در خون و بروز زردی می‌شود.
چگونه می‌توان زردی نوزاد را تشخیص داد؟
زردی معمولاً ابتدا در صورت نوزاد ظاهر شده و سپس به سینه، شکم، بازوها و پاها گسترش می‌یابد. سفیدی چشم نیز ممکن است زرد شود. در نوزادانی با پوست تیره، بررسی تغییر رنگ در سفیدی چشم و داخل دهان کمک‌کننده است. بهترین روش تشخیص زردی، مشاهده رنگ پوست در نور طبیعی است.
آیا زردی برای نوزاد خطرناک است؟
اکثر موارد زردی نوزاد خفیف و بی‌خطر هستند. اما در صورتی که سطح بیلی‌روبین بیش از حد افزایش یابد، می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند آسیب مغزی شود. به همین دلیل، بررسی و اندازه‌گیری سطح بیلی‌روبین طبق توصیه پزشک اهمیت دارد.
تأثیر شیردهی بر زردی نوزاد
شیر مادر بهترین تغذیه برای نوزاد است، اما زردی در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند بیشتر از نوزادانی است که با شیر خشک تغذیه می‌شوند. این موضوع زمانی رخ می‌دهد که نوزاد به میزان کافی شیر دریافت نکند که می‌تواند به دلیل تأخیر در تولید شیر مادر یا مشکلات در شیردهی باشد.
توصیه‌های مهم برای شیردهی:
نوزاد را حداقل ۸ تا ۱۲ بار در روز در روزهای اول پس از تولد شیر دهید.
در صورت وجود مشکلات در شیردهی، از پزشک یا مشاور شیردهی کمک بگیرید.
چه زمانی باید سطح بیلی‌روبین اندازه‌گیری شود؟
اگر نوزاد در ۲۴ ساعت اول پس از تولد دچار زردی شود، باید سطح بیلی‌روبین فوراً اندازه‌گیری شود.
همه نوزادان باید قبل از ترخیص از بیمارستان، حداقل یک بار از نظر سطح بیلی‌روبین بررسی شوند.
نوزادانی که قبل از ۴۸ ساعتگی ترخیص می‌شوند، باید طی دو روز آینده مجدداً توسط پزشک بررسی شوند.
چه نوزادانی به بررسی زودهنگام نیاز دارند؟
برخی از نوزادان در معرض خطر بالاتر زردی شدید قرار دارند و نیاز به مراجعه زودتر به پزشک دارند، از جمله:
نوزادانی که سطح بالای بیلی‌روبین قبل از ترک بیمارستان دارند.
نوزادانی که بیش از دو هفته زودتر از موعد متولد شده‌اند.
نوزادانی که زردی در ۲۴ ساعت اول پس از تولد در آن‌ها ظاهر شده است.
نوزادانی که مشکلات تغذیه‌ای دارند.
نوزادانی که هنگام تولد دچار خونریزی زیر پوست سر یا کبودی‌های شدید شده‌اند.
نوزادانی که یکی از والدین یا خواهر و برادرشان سابقه زردی شدید و درمان با نوردرمانی داشته‌اند.
عوامل خطر دیگر برای زردی شدید:
برخی مواد و غذاها می‌توانند باعث زردی شدید در نوزادان شوند. اگر مادر از مواد زیر استفاده کند، باید به پزشک اطلاع دهد:
باقلا
نفتالین (موجود در برخی حشره‌کش‌ها)
آنتی‌بیوتیک‌ها
حنا یا برخی داروهای گیاهی
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیریم؟
در صورت مشاهده علائم زیر، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید:
افزایش شدت زردی در پوست نوزاد
زردی در شکم، بازوها یا پاها
زردی در سفیدی چشم‌ها
بی‌حالی، تحریک‌پذیری بیش از حد یا مشکلات در تغذیه نوزاد
روش‌های درمان زردی نوزادان
در اغلب موارد، زردی نیازی به درمان ندارد و خودبه‌خود برطرف می‌شود. اما در برخی موارد، درمان‌های زیر ممکن است ضروری باشد:
۱. نوردرمانی (فتوتراپی)
در این روش، نوزاد بدون لباس زیر نورهای ویژه‌ای قرار می‌گیرد که به کاهش سطح بیلی‌روبین کمک می‌کند. نوردرمانی معمولاً در بیمارستان انجام می‌شود، اما در برخی موارد، می‌توان آن را در منزل انجام داد.
۲. تغذیه مناسب
افزایش تعداد دفعات شیردهی می‌تواند به دفع سریع‌تر بیلی‌روبین کمک کند.
در برخی موارد، پزشک ممکن است توصیه کند که شیر مادر با شیر خشک مکمل شود تا سطح بیلی‌روبین کاهش یابد.
۳. تعویض خون (در موارد شدید)
در موارد نادر که سطح بیلی‌روبین بسیار بالا باشد، نیاز به تعویض خون وجود دارد. این روش در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان انجام می‌شود.
آیا نور خورشید برای درمان زردی مناسب است؟
قرار دادن نوزاد در معرض نور خورشید به‌عنوان درمان زردی توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است باعث سوختگی پوست نوزاد شود.
چه زمانی زردی نوزاد برطرف می‌شود؟
در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، زردی ممکن است تا ۴ هفته ادامه داشته باشد.
در نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، معمولاً تا ۲ هفته برطرف می‌شود.
در صورت ادامه زردی بیش از این مدت، مراجعه به پزشک ضروری است.
نتیجه‌گیری
زردی نوزادان یک وضعیت شایع و معمولاً بی‌خطر است. با این حال، تشخیص زودهنگام و بررسی سطح بیلی‌روبین می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند. والدین باید در صورت مشاهده علائم هشداردهنده، سریعاً به پزشک مراجعه کنند تا سلامت نوزاد حفظ شود.
