پرتقال به عنوان غذای کمکی

از چه زمانی می‌توان به نوزاد پرتقال داد؟

پرتقال یکی از میوه‌هایی است که می‌توانید از حدود ۶ ماهگی، یعنی زمانی که نوزاد آمادگی لازم برای شروع تغذیه تکمیلی را دارد، به برنامه غذایی او اضافه کنید.

با این حال، نکته‌ای که باید در نظر داشته باشید این است که پرتقال میوه‌ای اسیدی محسوب می‌شود. تماس آب پرتقال با پوست اطراف دهان ممکن است باعث قرمزی یا جوش‌های خفیف و موقتی شود که کاملاً بی‌ضرر است. همچنین در بعضی کودکان، مصرف پرتقال می‌تواند باعث تحریک پوست ناحیه پوشک شود یا آن را تشدید کند. این حالت که به آن «سوختگی ناحیه پوشک» گفته می‌شود، نوعی التهاب و قرمزی پوست در ناحیه تناسلی و باسن کودک است که به دلیل تماس پوست با ادرار، مدفوع یا مواد تحریک‌کننده ایجاد می‌شود.

پرتقال‌ها طعم‌های متنوعی دارند؛ از تلخ تا شیرین. جالب است بدانید پرتقال‌های شیرین امروزی حاصل پیوند طبیعی نارنگی و پاملو هستند؛ ترکیبی که هزاران سال پیش در جنوب شرق آسیا شکل گرفت و اکنون صدها نوع از آن‌ها در آب‌وهوای گرم و مرطوب سراسر دنیا کشت می‌شود.

چگونه پرتقال را به کودک خود بدهیم؟

نکته‌ای که همیشه باید به یاد داشته باشید این است که هر نوزاد مسیر رشد خاص خود را دارد. پیشنهادهایی که درباره شکل و نحوه آماده‌سازی مواد غذایی ارائه می‌شود، برای راهنمایی کلی و مخاطبان عمومی طراحی شده‌اند، اما فرزند شما ممکن است نیازها یا شرایط ویژه‌ای داشته باشد.

در توصیه‌هایی که درباره اندازه و شکل مناسب غذاها مطرح می‌کنیم، از به‌روزترین اطلاعات علمی درباره مهارت‌های حرکتی درشت، ظریف و حرکات دهانی کودک استفاده می‌کنیم تا خطر خفگی را به حداقل برسانیم. با این حال، هیچ راهی وجود ندارد که بتوان خطر خفگی کودک را به‌طور کامل حذف کرد—حتی هنگام خوردن مایعات، پوره یا غذاهای نرم.

توصیه‌هایی که در اینجا ارائه می‌شود، صرفاً برای افزایش آگاهی شماست و به هیچ‌وجه جایگزین مشورت مستقیم با پزشک یا متخصص سلامت کودک شما نیست. در تصمیم‌گیری درباره غذا دادن به کودک، به‌ویژه در مراحل حساس رشد، مهم است که با متخصصی که وضعیت خاص فرزندتان را می‌شناسد مشورت کنید.

همیشه توصیه‌های ایمنی را که پیشنهاد می‌کنیم رعایت کنید و برای انتخاب مناسب‌ترین گزینه‌ها برای کودک خود، آگاهانه تصمیم بگیرید. هیچ‌گاه توصیه‌های پزشکی تخصصی را نادیده نگیرید یا در مراجعه به پزشک تأخیر نکنید، صرفاً به دلیل مطالبی که در اینجا خوانده یا دیده‌اید.

از ۶ ماهگی به بعد:

پرتقال را خوب بشویید و به صورت قاچ‌های بزرگ برش بزنید (پوست را جدا نکنید اما حتماً هسته‌ها را خارج کنید) و آن را به کودک بدهید. نوزاد با مکیدن و جویدن قسمت گوشتی پرتقال، از طعم آن لذت می‌برد. وجود پوست کمک می‌کند تا نوزاد بتواند میوه را راحت‌تر در دست بگیرد و آن را به دهان ببرد.

اگر نوزاد قسمتی از پوست را گاز زد و کند، نگران نشوید. اجازه بدهید خودش آن را بجود یا بیرون بیندازد. در این مواقع، می‌توانید زبانتان را به‌طور نمایشی بیرون بیاورید تا نوزاد تشویق شود پوسته را بیرون بیندازد. به یاد داشته باشید که اندازه مجرای تنفسی نوزاد تقریباً به اندازه یک نی نوشیدنی است، بنابراین یک تکه بزرگ از پوست پرتقال—even اگر جویده نشده باشد—احتمال بسیار کمی دارد که در مسیر تنفسی گیر کند.

اگر ترجیح می‌دهید، می‌توانید پرتقال را به روش سپریم (supreme) آماده کنید؛ یعنی با چاقو هر قاچ را از میان غشا جدا کرده و فقط بخش گوشتی آن را به کودک بدهید. توجه داشته باشید که تقسیمات کامل پرتقال‌های کوچک مانند نارنگی و کلمنتین، اگر با غشا به کودک داده شوند، ممکن است خطر خفگی داشته باشند.

از ۹ ماهگی به بعد:

با رشد گرفتن مهارت گرفتن با دو انگشت (اشاره و شست)، می‌توانید پرتقال را به تکه‌های کوچک و قابل گرفتن با دست تقسیم کنید؛ البته پس از جدا کردن پوست، غشا و هسته‌ها. اگر احساس راحتی می‌کنید، همچنان می‌توانید قاچ‌های بزرگ پرتقال (بدون پوست و هسته) را برای تمرین گاز زدن و کندن به کودک بدهید.

اما باز هم تاکید می‌کنم که تقسیمات کوچک پرتقال‌های ریز مانند نارنگی، اگر با غشا داده شوند، خطر خفگی دارند. در صورت تردید، می‌توانید پرتقال را سپریم کنید؛ به‌ویژه در مورد پرتقال‌های بزرگ که آماده‌سازی‌شان ساده‌تر است.

از ۱۸ ماهگی به بعد:

در این سن، اگر به مهارت جویدن و بلعیدن کودک اعتماد دارید، می‌توانید قاچ‌های بزرگ پرتقال را با غشای نازک‌شان ارائه دهید. تکه‌های بزرگ‌تر برای گاز زدن و کندن خطر خفگی کمتری دارند نسبت به تکه‌های کوچک نارنگی که ممکن است کودک بخواهد یک‌جا قورت دهد.

در این مرحله هم، می‌توانید همچنان پرتقال را سپریم کرده و به صورت تکه‌های کوچک یا قاچ‌های بزرگ با پوست (برای تمرین گاز زدن) در اختیار کودک قرار دهید—بسته به سطح توانایی کودک.

آیا پرتقال برای نوزادان خطر خفگی دارد؟

بله، ممکن است. قاچ‌های پرتقال (در صورتی که با غشای اطرافشان ارائه شوند) انتهای باریک و لغزنده‌ای دارند و به‌دلیل بافت ترکیبی‌شان، می‌توانند خطر خفگی را افزایش دهند. برای کاهش این خطر، حتماً پرتقال را مطابق سن کودک آماده کنید (در قسمت “چگونه پرتقال را برای نوزاد آماده کنیم” توضیح داده‌ام).

همیشه هنگام غذا خوردن کودک، در فاصله‌ی دسترسی مستقیم از او باشید و شرایطی امن برای تغذیه فراهم کنید.

یادگیری تفاوت بین خفگی و واکنش گُرگرفتگی (gagging) و آشنایی با کمک‌های اولیه در خفگی، مهارتی ضروری برای هر پدر و مادری است. اگر نیاز به منابع آموزشی در این زمینه دارید، حتما با من تماس بگیرید.

آیا پرتقال جزء خوراکی‌های حساسیت‌زا برای نوزادان است؟

پاسخ این سوال کمی پیچیده است. پرتقال در ایالات متحده جزء حساسیت‌زاهای رایج طبقه‌بندی نمی‌شود، اما در بسیاری از کشورهای دنیا، افراد حساسیت به مرکبات را تجربه کرده‌اند. در برخی موارد، افرادی که دچار «سندرم آلرژی دهانی» (Oral Allergy Syndrome) هستند، ممکن است نسبت به مرکبات مانند پرتقال، حساسیت نشان دهند—به‌ویژه اگر به گرده‌ی چمن یا برخی درختان آلرژی داشته باشند.

این نوع حساسیت معمولاً به‌صورت خارش دهانی گذرا و خفیف بروز می‌کند و به‌ندرت منجر به واکنش‌های شدید می‌شود.

اما در موارد نادری، پروتئین موجود در دانه‌ی پرتقال می‌تواند باعث واکنش آلرژیک جدی شود. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد آلرژن‌های اصلی در دانه‌ی پرتقال متمرکز شده‌اند و جویدن دانه ممکن است در بروز واکنش نقش داشته باشد.

همچنین ممکن است خوردن پرتقال، به‌دلیل اسیدی بودن، باعث ایجاد جوش و قرمزی خفیف اطراف دهان یا تشدید التهاب پوشک شود که معمولاً بی‌خطر و گذراست.

برای معرفی هر غذای جدید به کودک، با مقدار کم شروع کنید و در چند وعده‌ی اول، بدن کودک را زیر نظر بگیرید. در صورت نبود واکنش منفی، می‌توانید به‌تدریج مقدار را افزایش دهید.

آیا پرتقال برای نوزادان مفید است؟

قطعاً بله. پرتقال منبعی غنی از کربوهیدرات‌ها، فیبر، آب و ویتامین‌های A، B6 و C است. همچنین حاوی پتاسیم، فولات و آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند فلاونوئیدها می‌باشد.

این مواد مغذی با هم، به:

• تامین انرژی لازم برای بازی و رشد کودک

• کمک به سلامت دستگاه گوارش و هیدراته ماندن بدن

• تقویت بینایی، متابولیسم، سیستم ایمنی، تعادل الکترولیتی، عملکرد عصبی و ترمیم بافت‌ها

کمک می‌کنند. حتی پوست پرتقال نیز ترکیبات گیاهی ضدالتهاب و آنتی‌اکسیدانی دارد که می‌تواند به ترمیم بدن کمک کند.

نوزادان از چه زمانی می‌توانند آب پرتقال بنوشند؟

پس از ۱۲ ماهگی، می‌توان مقدار کمی آب پرتقال تازه به کودک داد. با این حال، بهتر است نوشیدنی‌های شیرین مثل آب‌میوه را در سال‌های اول زندگی کودک محدود نگه دارید.

تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف منظم آب‌میوه و نوشیدنی‌های شیرین:

• خطر پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد

• ممکن است اشتیاق کودک به خوردن غذای اصلی را کاهش دهد

• در بلندمدت بر رشد کودک تاثیر منفی بگذارد

با این حال، مصرف گاه‌به‌گاه آب پرتقال تازه بعد از یک‌سالگی، معمولاً مشکلی ندارد.