کلم برای نوزاد: از چه سنی، چگونه و به چه شکلی؟

کلم را از چه زمانی می‌توان به نوزاد داد؟

نوزاد شما می‌تواند از حدود ۶ ماهگی و هم‌زمان با شروع تغذیه تکمیلی، کلم را در رژیم غذایی خود تجربه کند، البته اگر آمادگی‌های لازم برای شروع غذای جامد را دارد.

کلم از جمله سبزیجاتی است که انسان‌ها هزاران سال پیش آن را از گونه‌های وحشی در مناطق حاصلخیز اطراف دریای مدیترانه پرورش دادند. امروزه انواع مختلفی از کلم وجود دارد:
برخی از آن‌ها برگ‌های صاف و براق و به‌صورت فشرده در کنار هم دارند، مانند کلم سفید و کلم قرمز.
برخی دیگر برگ‌هایی چین‌دار و لطیف‌تر دارند که به‌راحتی از هم جدا می‌شوند، مانند کلم پیچ (ساووی) و کلم چینی (نپا).
همچنین نوعی از کلم‌ها دارای برگ‌های سبز تیره هستند که بر روی ساقه‌های محکمی رشد می‌کنند، مانند کلم کیل، کلم برگ‌دار و کلم یقه‌ای.

نحوه سرو کلم برای نوزادان

هر نوزادی با سرعت و ویژگی‌های خاص خود رشد می‌کند، و توصیه‌هایی که درباره برش یا آماده‌سازی مواد غذایی ارائه می‌شود، صرفاً راهنمایی‌های عمومی برای جمعیت وسیعی از کودکان است. فرزند شما منحصر‌به‌فرد است و ممکن است نیازها یا شرایط خاصی داشته باشد که فراتر از دستورالعمل‌های کلی قرار می‌گیرد.

در تهیه پیشنهادهایی برای اندازه و شکل مناسب مواد غذایی، از بهترین اطلاعات علمی موجود درباره رشد مهارت‌های حرکتی درشت، مهارت‌های حرکتی ظریف و مهارت‌های دهانی کمک گرفته‌ایم تا خطر خفگی تا حد ممکن کاهش یابد. با این حال، هیچ روشی وجود ندارد که بتواند خطر خفگی کودک با مایعات، پوره یا غذای جامد را به‌طور کامل از بین ببرد.

توصیه‌های ارائه‌شده صرفاً برای اطلاع‌رسانی عمومی هستند و جایگزین مشاوره تخصصی و فردی با پزشک اطفال یا متخصص تغذیه کودک شما نیستند. لطفاً همیشه با پزشک کودک خود درباره نحوه مناسب تغذیه مشورت کنید و توصیه‌های ایمنی را جدی بگیرید.

هرگز به‌دلیل خواندن یک مطلب یا دیدن آن در اینترنت، توصیه‌های پزشکی را نادیده نگیرید یا مراجعه به پزشک را به تأخیر نیندازید. سلامت فرزند شما ارزشمندترین اولویت است.

نحوه سرو کلم برای نوزادان و نوپایان، مرحله به مرحله

از ۶ ماهگی به بعد:
در این سن که تغذیه مکمل تازه آغاز شده، می‌توانید کلم پخته یا خام را به‌صورت رنده‌شده یا کاملاً ریزشده در غذاهای نرم و قابل قاشق‌گیری مانند پوره سیب‌زمینی یا فرنی مخلوط کنید تا خوردن آن برای نوزاد راحت‌تر شود.
روش دیگر، دادن یک برش طولی از برگ خام کلم به اندازه دو انگشت بزرگسال کنار هم است. گرچه نوزاد احتمالاً مقدار زیادی از آن را قورت نخواهد داد، اما بافت و شکل این برگ می‌تواند مهارت‌های حرکتی دهان را تقویت کند.
همچنین، کلم‌های تخمیری ریزشده مانند کلم شور (ساورکرات) یا کیمچی ملایم و کم‌نمک را نیز می‌توان در این سن به میزان کم و با احتیاط معرفی کرد.

از ۹ ماهگی به بعد:
در این مرحله می‌توانید رشته‌های نازک از کلم خام یا پخته را در اختیار کودک بگذارید تا با استفاده از مهارت گرفتن با دو انگشت (پینسر گرسپ) آن را بردارد.
همچنین می‌توانید نوارهای بزرگ‌تری از کلم پخته‌شده را به‌عنوان غذای انگشتی ارائه دهید. اگر از کلم خام استفاده می‌کنید، انتظار مقداری بیرون انداختن یا تف کردن را داشته باشید، چون بافت آن برای برخی نوزادان دشوار است.
در این سن، تکه‌های خرد شده از کلم پخته نیز قابل‌ارائه هستند، اما گاهی ممکن است به زبان یا سقف دهان کودک بچسبند و باعث واکنش طبیعیِ حالت تهوع (gag reflex) شوند که معمولاً خطرناک نیست.

از ۱۲ ماهگی به بعد:
در یک‌سالگی، می‌توانید کلم پخته را به اشکال مختلفی مانند رشته‌ای، خردشده، نواری یا حتی به‌صورت برگ کامل در وعده‌های غذایی کودک بگنجانید.
برای کلم خام، همچنان از شکل ریز یا رشته‌ای استفاده کنید. ممکن است همچنان شاهد تف کردن یا بیرون ریختن غذا باشید، که بخشی از فرآیند یادگیری مدیریت بافت‌های مختلف غذا در دهان کودک است.

از ۱۸ ماهگی به بعد:
در این سن، بیشتر کودکان می‌توانند کلم پخته را در هر شکلی مصرف کنند؛ از جمله دلمه‌های برگ کلم یا ترکیبات غذایی متنوع با کلم.
در مورد کلم خام، بسیاری از نوپایان توانایی جویدن و خوردن تکه‌های بزرگ‌تر و کمتر ریزشده از کلم خام را دارند، حتی اگر به‌صورت قطعات درشت یا قاچ‌شده باشد.

آیا کلم خطر خفگی برای نوزاد دارد؟
بله. کلم خام به‌ویژه اگر به‌صورت قطعات ضخیم سرو شود، سفت و جویدن آن برای نوزاد دشوار است؛ این ویژگی‌ها می‌توانند خطر خفگی را افزایش دهند. برای کاهش این خطر، بهتر است کلم را بر اساس سن نوزاد و به شکل مناسب آماده و سرو کنید (در بخش «نحوه سرو» توضیح داده شده است).
همیشه هنگام غذا خوردن، نوزاد را در وضعیت نشسته نگه دارید و در فاصله‌ای نزدیک و قابل‌دسترس همراهش باشید.
برای آشنایی با تفاوت بین واکنش طبیعی (gag) و خفگی واقعی و یادگیری کمک‌های اولیه در مواقع خفگی، می‌توانید به راهنماهای رایگان ما مراجعه کنید.

آیا کلم از حساسیت‌زاهای رایج است؟

خیر. حساسیت غذایی به کلم نادر است، اما به‌طور کامل هم منتفی نیست. افرادی که به سایر اعضای خانواده سبزیجات چلیپایی (مانند خردل، شلغم یا کلم بروکلی) حساسیت دارند، ممکن است نسبت به کلم هم واکنش نشان دهند.

همچنین در برخی از کودکان مبتلا به سندرم آلرژی دهانی (OAS) که اغلب در اثر حساسیت به گرده‌ی گیاهانی مانند افسنطین ایجاد می‌شود، ممکن است مصرف کلم خام باعث خارش، سوزش یا گزگز خفیف و گذرا در دهان شود. این نوع واکنش معمولاً خفیف است و با خطر جدی همراه نیست.

همان‌طور که در معرفی هر غذای جدید توصیه می‌شود، با مقدار کم شروع کنید و واکنش‌های کودک را زیر نظر بگیرید.

آیا کلم برای نوزادان غذای سالمی محسوب می‌شود؟

بله. کلم سرشار از فیبر، مایعات، فولات، ویتامین‌های B6، C و K و همچنین آنتی‌اکسیدان‌های متنوع است. این مواد مغذی می‌توانند از رشد میکروبیوم روده، عملکرد مغز، متابولیسم، جذب آهن، تقویت سیستم ایمنی، انعقاد خون و سلامت استخوان‌ها حمایت کنند.
فرم‌های تخمیری کلم مانند کیمچی ملایم یا کلم شور (ساورکرات) نیز حاوی پروبیوتیک‌هایی هستند که به بهبود سلامت گوارش کودک کمک می‌کنند.

البته به دلیل مقدار زیاد فیبر و کربوهیدرات موجود در کلم، ممکن است مصرف آن در ابتدا باعث نفخ یا ناراحتی گوارشی موقت شود. با این حال، دستگاه گوارش نوزاد با دریافت منظم و تدریجی غذاهای پرفیبر، به‌مرور تطابق پیدا می‌کند. به‌طور کلی، مقداری نفخ در همه سنین طبیعی است و کلم می‌تواند نقش مفیدی در تقویت سلامت گوارش داشته باشد.

آیا باید نگران نیترات موجود در کلم باشم؟

خیر. سبزیجاتی مانند کلم، چغندر، اسفناج، کدو و کاهو به‌طور طبیعی حاوی نیترات هستند. در صورتی که این سبزیجات در قالب یک رژیم غذایی متنوع و متعادل به نوزاد داده شوند، جای نگرانی وجود ندارد.
مصرف بیش از حد نیترات ممکن است در موارد نادر باعث کاهش اکسیژن خون شود، اما نوزادانی که خودشان غذا می‌خورند (self-feeding)، معمولاً به‌اندازه‌ای زیاد غذا نمی‌خورند که این خطر ایجاد شود.
در کل، مزایای تغذیه‌ای سبزیجات حاوی نیترات به‌مراتب بیشتر از خطرات احتمالی آن است، به‌ویژه اگر تنوع غذایی رعایت شود.