لوبیا سیاه: منبع گیاهی آهن و مناسب برای شروع غذای کمکی

چه زمانی می‌توان به نوزادان لوبیا سیاه داد؟

نوزادان معمولاً می‌توانند از حدود ۶ ماهگی که آمادگی برای شروع غذای کمکی را دارند، لوبیا سیاه مصرف کنند.

لوبیا سیاه که با نام «بلک ترتل بین» (Black Turtle Bean) نیز شناخته می‌شود، اصالتی آمریکایی دارد و یکی از انواع خانواده بزرگ لوبیاهاست که شامل لوبیای قرمز، لوبیای چیتی، لوبیای سفید و دیگر انواع لوبیا نیز می‌شود. این ماده غذایی مغذی ابتدا در نواحی گرم و حاصلخیز آمریکای مرکزی از گیاهان وحشی اهلی شد و کم‌کم کشت آن توسط انسان آغاز گردید. سپس دانه‌های خشک‌شده لوبیا، از طریق مهاجرت و دادوستد با بومیان ساکن جزایر کارائیب و سواحل شرقی آمریکای شمالی، به سایر مناطق گسترش پیدا کردند.

چگونه لوبیا سیاه را به نوزاد بدهیم؟

هر نوزاد با سرعت مخصوص به خود رشد می‌کند، بنابراین راهکارهای پیشنهادی برای خرد کردن یا آماده‌سازی غذاها، صرفاً توصیه‌هایی عمومی هستند و ممکن است برای همه کودکان مناسب نباشند. کودک شما فردی منحصربه‌فرد است و ممکن است نیازهایی خاص داشته باشد که با توصیه‌های کلی تطابق نداشته باشد.

در پیشنهاد نحوه برش و شکل‌دهی به غذاها، ما از بهترین اطلاعات علمی موجود درباره‌ی رشد حرکات درشت و ظریف، همچنین مهارت‌های حرکتی دهان استفاده می‌کنیم تا خطر خفگی را به حداقل برسانیم.

نحوه آماده‌سازی‌هایی که در این مقاله ارائه می‌شوند، صرفاً جنبه آموزشی دارند و جایگزین مشاوره تخصصی فردی با پزشک یا متخصص سلامت کودک شما نیستند. واقعیت این است که هرگز نمی‌توان خطر خفگی نوزاد یا کودک را در برابر هیچ نوع غذا، پوره یا مایعی به طور کامل حذف کرد.

توصیه می‌کنیم همواره تمام نکات ایمنی پیشنهاد شده را رعایت کرده و با آگاهی، متناسب با شرایط خاص کودک خود تصمیم بگیرید. هیچ‌گاه توصیه پزشکی را به دلیل خواندن یا دیدن یک محتوا نادیده نگیرید یا دریافت آن را به تعویق نیندازید.

طرز سرو لوبیا سیاه برای نوزادان بر اساس سن

از ۶ ماهگی به بعد:
لوبیا سیاه پخته‌شده را با چنگال نرم کنید یا در صورت تمایل آن را به صورت پوره بافت‌دار یا کاملاً یکدست درآورید. نوزاد می‌تواند با دست‌های خود این پوره را بردارد و بخورد. اگر ترجیح می‌دهید، می‌توانید این پوره را با قاشق به نوزاد بدهید یا آن را به‌صورت لایه نازکی روی نان نرم یا بیسکویت کودک بمالید. برای بهبود بافت و ارزش غذایی، اضافه کردن مقدار کمی شیر مادر، شیر خشک، روغن زیتون یا ماست به پوره مجاز است. همچنین می‌توانید لوبیا سیاه له‌شده یا پوره‌شده را با غذاهای نرم و قابل قاشق‌زدن مانند بلغور ذرت، پوره سبزیجات، حریره برنج یا سبزیجات پخته‌شده مخلوط کنید. توجه داشته باشید که در ابتدا مقدار کمی از لوبیا سیاه به نوزاد بدهید تا دستگاه گوارش او با فیبر بالای این ماده غذایی تطابق پیدا کند.

از ۹ ماهگی به بعد:
در این سن، نوزادان کم‌کم توانایی گرفتن اشیاء کوچک بین انگشت شست و اشاره (مهارت پینسر) را پیدا می‌کنند. در نتیجه می‌توان لوبیاهای سیاه پخته‌شده را کمی بین انگشت خودتان فشار دهید تا کمی تخت شوند و سپس به کودک بدهید. البته همچنان می‌توانید پوره یا لوبیای نرم‌شده را به نوزاد بدهید تا با دست بردارد، با تکه سبزیجات پخته‌شده در آن بزند یا تمرین قاشق‌زدن کند.

از ۱۲ ماهگی به بعد:
در یک‌سالگی، بیشتر کودکان توانایی خوردن لوبیا سیاه پخته‌شده به‌صورت کامل را دارند. می‌توانید لوبیا را به‌تنهایی یا در کنار غذای خانواده به کودک بدهید. اگر تمایل دارید کودک مهارت استفاده از قاشق را تمرین کند، مقداری لوبیا را در قاشق قرار داده و قاشق را کنار غذا بگذارید تا خودش آن را بردارد و بخورد. همچنان امکان ادامه استفاده از پوره یا سرو با قاشق برای والدینی که ترجیح می‌دهند وجود دارد.

آیا لوبیا سیاه برای نوزادان خطر خفگی دارد؟

بله. لوبیا سیاه به دلیل شکل گرد و اندازه کوچک خود، در صورتی که نپخته یا نیم‌پز باشد، ممکن است سفت باقی بماند و خطر خفگی را افزایش دهد. برای کاهش این خطر، حتماً لوبیا را مطابق با سن نوزاد و توصیه‌های بخش «نحوه سرو» آماده و ارائه کنید. همیشه در زمان غذا خوردن، در فاصله نزدیک و در دسترس کودک باشید و نکات ایمنی غذایی را رعایت کنید.

یادگیری تفاوت بین «خفگی» و «واکنش طبیعی خروج غذا از گلو» و آشنایی با کمک‌های اولیه در خفگی، برای والدین ضروری است.

آیا لوبیا سیاه یک ماده غذایی حساسیت‌زا (آلرژی‌زا) است؟

خیر. لوبیا سیاه جزو مواد غذایی رایج در ایجاد آلرژی نیست. البته در برخی افراد که به سایر حبوبات مانند بادام‌زمینی یا سویا حساسیت دارند، واکنش‌هایی نسبت به لوبیا گزارش شده، ولی این موضوع شایع نیست.

داشتن آلرژی به یک نوع حبوبات، به‌معنای حساسیت به تمام حبوبات نیست؛ هرچند خطر آلرژی هم‌زمان به چند نوع حبوبات کمی افزایش می‌یابد. بیشتر افراد دارای آلرژی به بادام‌زمینی یا سویا، می‌توانند سایر حبوبات را بدون مشکل مصرف کنند.

افرادی که به گرده درخت غان (Birch) یا مبتلا به سندرم آلرژی دهانی (Oral Allergy Syndrome) هستند، ممکن است نسبت به برخی حبوبات از جمله لوبیا سیاه، حساسیت خفیف نشان دهند که معمولاً به‌صورت خارش یا سوزش موقت در دهان بروز می‌کند و واکنش شدید محسوب نمی‌شود.

همان‌طور که برای هر غذای جدید توصیه می‌شود، در اولین دفعات مصرف، مقدار کمی از لوبیا سیاه را به کودک بدهید و اگر واکنشی مشاهده نشد، به‌مرور مقدار آن را افزایش دهید.

آیا لوبیا سیاه برای نوزادان مفید است؟

بله. لوبیا سیاه سرشار از فیبر، کربوهیدرات‌های پیچیده و پروتئین گیاهی است و همچنین منبعی از چربی‌های مفید امگا ۳ گیاهی محسوب می‌شود. این ماده غذایی حاوی ویتامین‌های گروه B مانند ویتامین B1 و فولات است که در سوخت‌وساز کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها و همچنین در عملکرد مغز و سیستم عصبی نقش دارند.

نکته مهم‌تر اینکه لوبیا سیاه حاوی آهن و زینک (روی) است؛ دو ماده مغذی بسیار مهم که پس از ۶ ماهگی و کاهش ذخایر آهن نوزاد، ضروری هستند. همچنین پوست تیره لوبیا حاوی «آنتوسیانین‌ها» است؛ ترکیبات گیاهی با خاصیت آنتی‌اکسیدانی که به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند.

★ نکته: برای جذب بهتر آهن گیاهی، لوبیا سیاه را با منابع سرشار از ویتامین C مانند گوجه‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای، بروکلی یا پرتقال سرو کنید.

آیا می‌توان از لوبیا سیاه کنسروی برای نوزاد استفاده کرد؟

بله. لوبیا سیاه کنسروی یا لوبیای خشک کاملاً پخته‌شده برای نوزادان قابل مصرف است. فقط باید مطمئن شوید که کاملاً پخته و بدون نمک یا مواد نگهدارنده باشد.

آیا ترکیبات ضد تغذیه‌ای مانند «لکتین» در لوبیا سیاه برای نوزادان خطرناک‌اند؟

خیر. این ترکیبات گیاهی طبیعی که گاهی «ضد مغذی» نامیده می‌شوند (از جمله لکتین، اگزالات و فیتات)، در طول فرآیند خیساندن و پختن شکسته شده و در بیشتر افراد، در حد مصرف متعادل، بی‌خطر هستند. حتی برخی از آن‌ها خواص مفیدی مانند اثرات آنتی‌اکسیدانی و ضدسرطانی دارند.

آیا نیاز به خیساندن لوبیا سیاه قبل از پختن وجود دارد؟

الزامی نیست، اما خیساندن لوبیا قبل از پخت باعث کاهش زمان پخت، کاهش لکتین‌ها و کاهش کربوهیدرات‌هایی می‌شود که ممکن است باعث نفخ شوند. همچنین به هضم بهتر لوبیا و جذب بهتر مواد مغذی کمک می‌کند.

دو روش خیساندن رایج:

• خیساندن شبانه: ۴۵۰ گرم لوبیا را با ۲.۵ لیتر آب برای حداقل ۴ ساعت یا شب تا صبح بخیسانید. سپس آب را دور ریخته و لوبیا را بشویید و بپزید.

• خیساندن داغ: همان مقدار لوبیا را با همان مقدار آب بجوشانید (۲–۳ دقیقه) سپس حرارت را قطع کنید و برای چند ساعت بخیسانید. سپس آب را دور ریخته و لوبیا را بشویید و بپزید.

★ نکته: اگر پس از پختن، لوبیاها هنوز سفت هستند، ممکن است تاریخ بسته‌بندی آن قدیمی باشد. لوبیای تازه‌تر، بهتر و راحت‌تر می‌پزد.