دیگر نمی‌توان کودک ۳ ساله را نوزاد دانست؛ در این سن، مهارت‌های حرکتی، شناختی و اجتماعی او به شکل قابل توجهی پیشرفت کرده‌اند. او می‌تواند بسیاری از کارها را به‌تنهایی انجام دهد و در تعامل با کودکان دیگر مهارت بیشتری کسب کند. این دوره زمانی ایده‌آل برای شروع مهدکودک یا گروه‌های بازی سازمان‌یافته است که می‌تواند مهارت‌های کودک را تقویت کرده و توانایی اجتماعی شدن را در او گسترش دهد.
۱. مراحل رشد حرکتی
پریدن و ایستادن روی یک پا تا ۵ ثانیه
بالا و پایین رفتن از پله‌ها بدون نیاز به کمک
شوت کردن توپ به جلو
پرتاب توپ از بالای سر
گرفتن توپ جهنده در بیشتر مواقع
حرکت به جلو و عقب با چابکی
رکاب زدن سه‌چرخه
بالا رفتن و پایین آمدن از مبل یا صندلی
۲. مهارت‌های دست و انگشتان
کپی کردن شکل‌های مربع
کشیدن یک آدمک با سر و حداقل یک بخش دیگر بدن
استفاده از قیچی ایمن برای کودکان
کشیدن دایره و مربع
شروع به کپی کردن برخی از حروف بزرگ الفبا
۳. مراحل رشد زبانی
درک مفاهیم “مشابه” و “متفاوت”
فهم پیش‌حرف‌های ساده مانند “روی” و “زیر”
استفاده از جملات سه‌کلمه‌ای
استفاده از کلماتی که ۷۵٪ آنها برای دیگران قابل فهم است
توانایی تعریف داستان‌های کوتاه
۴. مراحل رشد شناختی
نام‌گذاری صحیح برخی از رنگ‌ها
درک مفهوم شمارش و احتمالاً دانستن چند عدد
برخورد با مسائل از یک زاویه مشخص
شروع به درک بهتر مفهوم زمان
توانایی پیروی از دستورات سه مرحله‌ای
به خاطر سپردن بخش‌هایی از داستان
مشارکت در بازی‌های تخیلی
۵. مراحل رشد اجتماعی
علاقه‌مند به تجربه‌های جدید
همکاری و به اشتراک گذاشتن با دیگر کودکان
بازی در نقش “مامان” یا “بابا”
خلاق‌تر شدن در بازی‌های تخیلی
توانایی پوشیدن و درآوردن لباس‌هایی مانند کت، ژاکت و پیراهن
توانایی مذاکره برای حل تعارضات
غذا خوردن به‌صورت مستقل
رفتن به دستشویی و ادرار بدون کمک
۶. مراحل رشد احساسی
تصور برخی تصاویر ناآشنا به‌عنوان “هیولا”
دیدن خود به‌عنوان یک فرد کامل شامل بدن، ذهن و احساسات
ناتوانی در تفکیک واقعیت از تخیل در برخی موارد
۷. بررسی سلامت رشد
هر کودک مسیر رشد خود را به شیوه‌ای منحصر‌به‌فرد طی می‌کند، بنابراین تعیین دقیق زمان یادگیری هر مهارت دشوار است. اما اگر کودک شما یکی از موارد زیر را نشان دهد، بهتر است با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید:
ناتوانی در پرتاب توپ از بالای سر
ناتوانی در پریدن درجا
ناتوانی در رکاب زدن سه‌چرخه
ناتوانی در گرفتن مداد شمعی بین انگشتان و شست
مشکلات در خط‌خطی کردن یا کشیدن اشکال ساده
ناتوانی در چیدن چهار بلوک روی هم
وابستگی بیش از حد و گریه هنگام جدا شدن از والدین
بی‌علاقگی به بازی‌های تعاملی
بی‌توجهی به کودکان دیگر
عدم واکنش به افراد خارج از خانواده
اجتناب از بازی‌های تخیلی
مقاومت در برابر لباس پوشیدن، خوابیدن یا استفاده از دستشویی
واکنش‌های خشن و بی‌کنترل هنگام عصبانیت
ناتوانی در کشیدن دایره
عدم استفاده از جملات بیش از سه کلمه
استفاده نادرست از ضمایر “من” و “تو”
جمع‌بندی
مراحل رشد کودک در سن ۳ تا ۴ سالگی شامل تغییرات قابل توجهی در مهارت‌های حرکتی، شناختی، اجتماعی و احساسی است. آگاهی از این مراحل به والدین کمک می‌کند تا رشد فرزند خود را بهتر درک کنند و در صورت نیاز، از متخصصان مشاوره بگیرند.
