رشد کودک در دو سالگی: مهارت‌ها، تغییرات و نشانه‌های هشداردهنده
با ورود کودک به دو سالگی، او به مرحله نوپایی رسیده و دنیای اطرافش را با تحرک و کنجکاوی بیشتری کشف می‌کند. در این دوره، رشد جسمی، شناختی، زبانی و اجتماعی کودک با سرعت زیادی پیش می‌رود. شناخت این مراحل و نشانه‌های تأخیر رشدی به والدین کمک می‌کند تا بهترین حمایت را از کودک خود داشته باشند.
۱. مراحل رشد حرکتی در دو سالگی
در دو سالگی، کودک کنترل بیشتری بر حرکات بدن خود پیدا می‌کند و توانایی‌های جدیدی را کسب می‌کند:
- راه رفتن مستقل بدون نیاز به کمک
- کشیدن اسباب‌بازی پشت سر خود هنگام راه رفتن
- حمل همزمان چندین وسیله در دست
- آغاز دویدن و ایستادن روی نوک انگشتان
- ضربه زدن به توپ با پا
- بالا رفتن و پایین آمدن از مبل یا صندلی بدون کمک
بالا و پایین رفتن از پله‌ها با کمک گرفتن از نرده یا دست والدین
۲. رشد مهارت‌های دست و انگشتان
هماهنگی دست‌ها و انگشتان در این سن بهبود می‌یابد، و کودک می‌تواند:
- خط خطی کردن خودجوش و استفاده از مداد شمعی
- برگرداندن ظرف برای بیرون آوردن محتویات آن
- ساختن برج‌های چهار بلوکی یا بیشتر
- تمایل به استفاده از یک دست بیشتر از دست دیگر
۳. رشد مهارت‌های زبانی و ارتباطی
در دو سالگی، کودک وارد مرحله‌ای می‌شود که ارتباط کلامی او به طرز محسوسی پیشرفت می‌کند:
- اشاره به اشیا یا تصاویر در پاسخ به شنیدن نام آنها
- تشخیص نام افراد آشنا، اشیا و اعضای بدن
- گفتن چندین کلمه مستقل تا ۱۸ ماهگی
- استفاده از عبارات ساده (۱۸ تا ۲۴ ماهگی)
- ساخت جملات دو تا چهار کلمه‌ای
- پیروی از دستورات ساده
- تکرار کلماتی که از دیگران می‌شنود
چگونه رشد زبانی را تقویت کنیم؟
با کودک زیاد صحبت کنید و او را به تکرار کلمات جدید تشویق کنید.
برای او کتاب بخوانید و تصاویر را همراه با نام‌گذاری نشان دهید.
از ترانه‌های کودکانه استفاده کنید تا مهارت‌های گفتاری او را بهبود ببخشید.
۴. رشد شناختی و ذهنی
در این مرحله، کودک توانایی درک و تفکر بیشتری دارد:
- پیدا کردن اشیای پنهان شده در زیر چندین پوشش
- آغاز دسته‌بندی اشیا بر اساس رنگ و شکل
- شروع بازی‌های تخیلی و نقش‌آفرینی ساده
۵. رشد اجتماعی و عاطفی
دو سالگی زمان مهمی برای رشد تعاملات اجتماعی و درک احساسات است:
- تقلید از رفتار بزرگسالان و کودکان بزرگ‌تر
- افزایش آگاهی از خود به عنوان فردی مستقل
- علاقه به بازی در کنار سایر کودکان (اما هنوز به‌تنهایی بازی می‌کند)
- نمایش رفتارهای مستقل‌تر
- بروز رفتارهای چالش‌برانگیز (مثل قشقرق‌های کودکان)
- تجربه اضطراب جدایی در اواسط سال دوم که سپس کاهش می‌یابد
۶. نشانه‌های هشداردهنده تأخیر رشدی
با اینکه سرعت رشد در هر کودک متفاوت است، برخی نشانه‌ها می‌توانند هشداردهنده باشند. در صورت مشاهده موارد زیر، با پزشک متخصص مشورت کنید:
❌ عدم توانایی راه رفتن تا ۱۸ ماهگی
❌ راه رفتن روی نوک پا به طور مداوم و عدم توسعه الگوی راه رفتن طبیعی
❌ نگفتن حداقل ۱۵ کلمه تا ۱۸ ماهگی
❌ عدم استفاده از جملات دو کلمه‌ای تا ۲ سالگی
❌ عدم شناخت کاربرد اشیای روزمره (مثل قاشق، برس یا تلفن) تا ۱۵ ماهگی
❌ عدم تقلید از رفتار یا کلمات دیگران تا ۲ سالگی
❌ عدم توانایی در پیروی از دستورات ساده تا ۲ سالگی
❌ ناتوانی در هل دادن اسباب‌بازی‌های چرخ‌دار تا ۲ سالگی
سخن پایانی
هر کودک مسیر رشد منحصر‌به‌فردی دارد، اما آگاهی از مراحل طبیعی رشد و توجه به نشانه‌های هشداردهنده به والدین کمک می‌کند تا در صورت لزوم مداخلات زودهنگام انجام دهند. در صورت نگرانی درباره رشد کودک، حتماً با پزشک اطفال مشورت کنید.
منبع:
