کلاه گهواره در نوزادان: علل، درمان و پیشگیری
کلاه گهواره چیست؟
کلاه گهواره (Cradle Cap) یک نوع درماتیت سبورئیک (Seborrheic Dermatitis) است که معمولاً در نوزادان بین ۳ هفته تا ۲ ماه پس از تولد بروز می‌کند. این وضعیت با پوسته‌های ضخیم، چرب و زردرنگ روی پوست سر نوزاد شناخته می‌شود و یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی در این سن است. تحقیقات نشان می‌دهد حدود ۷۰ درصد نوزادان سه ماهه به نوعی کلاه گهواره مبتلا می‌شوند.
این پوسته‌ها ممکن است علاوه بر پوست سر، در نواحی دیگر مانند صورت، چین‌های گردن، پشت گوش‌ها و حتی زیر بغل و نواحی پوشک دیده شوند. زمانی که این علائم خارج از سر باشند، معمولاً به آن درماتیت سبورئیک گفته می‌شود.
علائم و نشانه‌های کلاه گهواره
پوسته‌های زرد، چرب و ضخیم روی پوست سر
قرمزی و التهاب خفیف در نواحی اطراف پوست سر
پوسته‌های مشابه در صورت، گردن، پشت گوش و چین‌های بدن
معمولاً خارش یا ناراحتی ایجاد نمی‌کند و مسری نیست
کلاه گهواره معمولاً بدون درد و ناراحتی است و در اکثر موارد نیاز به درمان خاصی ندارد.
علت ایجاد کلاه گهواره چیست؟
علت دقیق کلاه گهواره هنوز به طور قطعی مشخص نشده است، اما چند فرضیه علمی وجود دارد:
فعالیت بیش از حد غدد چربی پوست: هورمون‌های مادر که در دوران بارداری وارد بدن نوزاد می‌شوند ممکن است باعث افزایش تولید چربی در پوست شوند.
واکنش به قارچ‌های طبیعی پوست: قارچ‌هایی مانند مالاسزیا که به طور طبیعی روی پوست همه انسان‌ها وجود دارند، ممکن است در نوزادان باعث تحریک واکنش پوستی شوند.
عدم ارتباط با آلرژی یا عفونت: این بیماری به دلیل حساسیت‌های آلرژیک یا به علت عفونت ایجاد نمی‌شود و بهداشت نامناسب نقشی در ایجاد آن ندارد.
چگونه کلاه گهواره را درمان کنیم؟
در بیشتر موارد، کلاه گهواره نیازی به درمان پزشکی ندارد و با مراقبت‌های ساده می‌توان آن را کنترل کرد:
شستشوی منظم سر نوزاد: شستشو با شامپوهای ملایم مخصوص نوزادان هر دو روز یکبار توصیه می‌شود. در صورتی که نوزاد مشکلات پوستی دیگری دارد، بهتر است از مشاور تغذیه نوزاد و کودک یا پزشک متخصص راهنمایی بگیرید.
استفاده از برس نرم یا شانه مخصوص نوزاد: به آرامی پوسته‌ها را هنگام شستن با حرکات ملایم جدا کنید.
نرم کردن پوسته‌ها: استفاده از کمی روغن طبیعی مانند روغن نارگیل، روغن معدنی یا وازلین به مدت شب روی پوست سر می‌تواند به نرم شدن پوسته‌ها کمک کند. صبح پوست را بشویید.
عدم خراشیدن یا کندن پوسته‌ها: این کار ممکن است باعث آسیب پوست و عفونت شود.
پرهیز از شامپوهای قوی و دارویی بدون توصیه پزشک: برخی شامپوهای دارویی ممکن است پوست حساس نوزاد را تحریک کنند.
پیشگیری از بازگشت کلاه گهواره
پس از برطرف شدن پوسته‌ها، ادامه شستشوی منظم با شامپوی ملایم و حفظ بهداشت پوست سر به کاهش احتمال بازگشت کمک می‌کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر پوست سر نوزاد دچار علائم زیر شد، حتماً به پزشک اطفال مراجعه کنید:
پوسته‌ها با ترشح چرک یا خونریزی همراه باشد
پوست متورم، قرمز و دردناک شود
ظاهر پوسته‌ها تغییر کرده و به نواحی گسترده‌تری سرایت کند
نوزاد در هنگام لمس پوست سر ناراحتی یا درد داشته باشد
بوی بدی از محل ایجاد شود
در این شرایط ممکن است پزشک کرم‌های ضدقارچ یا کرم‌های هیدروکورتیزون برای بهبود وضعیت تجویز کند.
نتیجه‌گیری
کلاه گهواره یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی در نوزادان است که معمولاً نیاز به درمان خاص ندارد و به مرور زمان خود به خود رفع می‌شود. رعایت بهداشت، شستشوی منظم سر نوزاد با شامپوهای ملایم و مراقبت‌های ساده می‌تواند به بهبود سریع‌تر کمک کند. در صورت بروز علائم غیرطبیعی حتماً با پزشک مشورت کنید.
برای راهنمایی‌های تخصصی‌تر در زمینه مراقبت‌های تغذیه‌ای و پوست نوزاد، مشاوره با مشاور بدغذایی و متخصص تغذیه نوزاد و کودک می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
