گونه سبک ارتباطی خود را با کودک مبتلا به ADHD تطبیق دهیم؟

مقدمه

اختلال کم توجهی و بیش فعالی (ADHD) یکی از شایع‌ترین اختلالات رفتاری است که تأثیرات زیادی بر تعاملات اجتماعی و روابط خانوادگی دارد. کودکان مبتلا به ADHD اغلب با چالش‌هایی در حفظ توجه، پیگیری دستورات، و مدیریت رفتار خود مواجه هستند. این مشکلات می‌توانند منجر به بروز سوءتفاهم‌ها و استرس‌های غیرضروری در محیط‌های خانه و مدرسه شوند. اما راهکارهایی برای بهبود ارتباطات با این کودکان وجود دارد که می‌تواند به والدین کمک کند تا روابط موثرتری با فرزند خود داشته باشند.

در این مقاله، به بررسی روش‌های تطبیق سبک ارتباطی با کودک مبتلا به ADHD می‌پردازیم و نشان می‌دهیم که چگونه با استفاده از تغییرات ساده در نحوه تعاملات، می‌توان تأثیرات مثبتی در رفتار و روابط کودک به دست آورد. این روش‌ها شامل نکات کاربردی برای جلب توجه کودک، ایجاد ارتباط مؤثرتر و تقویت فهم دستورها و قوانین است.

روش‌های بهبود ارتباط با کودک مبتلا به ADHD

1. جلب توجه کودک قبل از شروع مکالمه

یکی از مشکلات اصلی کودکان مبتلا به ADHD، دشواری در حفظ توجه است. برای جلوگیری از نادیده گرفتن دستورات و پیام‌ها، اولین قدم این است که قبل از شروع هر مکالمه یا دستور، توجه کودک را جلب کنید. این کار می‌تواند با استفاده از نام کودک یا تماس فیزیکی ملایم انجام شود. به این ترتیب، کودک متوجه می‌شود که اکنون زمان توجه به شماست.

مثال: اگر می‌خواهید از کودک خود بخواهید که دست‌هایش را بشوید، ابتدا نام او را صدا کنید و سپس دستور خود را بدهید.

2. حفظ تماس چشمی

تماس چشمی یکی از روش‌های مهم در تقویت ارتباط است، به‌ویژه زمانی که با کودک مبتلا به ADHD صحبت می‌کنید. ایجاد تماس چشمی نه تنها به کودک کمک می‌کند که متوجه شود شما در حال توجه به او هستید، بلکه نشان‌دهنده اهمیت پیامی است که قصد دارید به او منتقل کنید. این امر می‌تواند باعث شود که کودک بیشتر به صحبت‌های شما توجه کند و از انحراف از موضوع جلوگیری شود.

مثال: در هنگام توضیح دادن یک وظیفه، سعی کنید تا به چشمان کودک نگاه کنید و از او بخواهید که در صورت نیاز توضیحات شما را تکرار کند.

3. استفاده از جملات کوتاه و واضح

کودکان مبتلا به ADHD ممکن است در پردازش اطلاعات پیچیده و بلند مشکل داشته باشند. بنابراین، هنگام صحبت با آن‌ها، بهتر است جملات کوتاه و ساده‌ای استفاده کنید. به‌ویژه اگر کودک شما تمایل به قطع کردن صحبت‌های شما دارد، بهتر است فقط موارد ضروری را بیان کنید.

مثال: به جای گفتن “لطفاً برو به اتاقت و بازی‌هایت را جمع کن تا بتوانی بعد از آن بیرون بروی”، بهتر است بگویید “برو به اتاقت و بازی‌هایت را جمع کن.”

4. استفاده از تماس فیزیکی برای جلب توجه

گاهی اوقات، زمانی که کودک شما در حال دور شدن از مکالمه است و نمی‌تواند توجه خود را حفظ کند، ایجاد یک تماس فیزیکی ملایم می‌تواند به جلب توجه او کمک کند. این تماس می‌تواند شامل لمس آرام دست یا بازو باشد تا کودک متوجه شود که باید دوباره به شما توجه کند.

مثال: در حین صحبت کردن، اگر متوجه شدید که کودک شما توجهی نمی‌کند، به آرامی دست او را بگیرید و دوباره پیام خود را بیان کنید.

5. درگیر شدن در فعالیت‌های مشترک

گاهی اوقات، مکالمات با کودک مبتلا به ADHD زمانی بهتر پیش می‌روند که شما نیز در یک فعالیت فیزیکی یا روزمره با او درگیر باشید. این فعالیت‌ها می‌توانند شامل کارهایی مانند شستن ظرف‌ها، تهیه غذا یا حتی پیاده‌روی در اطراف خانه باشند. این نوع فعالیت‌ها به کودک کمک می‌کند تا از نظر ذهنی و جسمی درگیر مکالمه باشد و ممکن است به ارتباط بهتر کمک کند.

مثال: به جای نشستن و صحبت کردن در مورد تکالیف، می‌توانید در حین آشپزی یا انجام یک کار خانگی دیگر، به کودک خود در مورد تکالیفش توضیح دهید.

6. استفاده از زبان ساده برای توضیح مفاهیم

برای کودکان مبتلا به ADHD، استفاده از زبان ساده و واضح برای توضیح مفاهیم می‌تواند بسیار مفید باشد. مفاهیمی مانند “نتایج”، “پاداش‌ها” و “رفتارهای مثبت و منفی” باید در لغت‌نامه خانوادگی گنجانده شوند تا کودک بهتر آن‌ها را درک کند. این باعث می‌شود که کودک نسبت به پیامدهای رفتار خود آگاه شود و بهتر بتواند با قوانین خانه یا مدرسه هماهنگ شود.

مثال: به جای گفتن “به اتاقت برو”، می‌توانید توضیح دهید که “رفتار تو باعث شد که تو به زمان استراحت نیاز داشته باشی” و این را با قوانین مشخص تبیین کنید.

7. استفاده از جملات زمانی (When/Then)

یکی دیگر از تکنیک‌های مؤثر در ارتباط با کودک مبتلا به ADHD استفاده از جملات زمانی است. این جملات به کودک کمک می‌کنند که ارتباط میان رفتار و نتیجه آن را درک کند. به‌عنوان مثال، جمله “وقتی تکالیف خود را تمام کردی، می‌توانی به بازی فوتبال بروی” یک چارچوب مشخص و ساده را برای کودک فراهم می‌آورد که به او کمک می‌کند رفتار خود را با نتایج مشخص مرتبط کند.

مثال: “وقتی کارهای خانه را تمام کردی، سپس می‌توانی با دوستانت بازی کنی.”

نکات کلیدی

• برای جلب توجه کودک مبتلا به ADHD، نام او را صدا کنید و تماس چشمی برقرار کنید.

• استفاده از جملات کوتاه و ساده به کاهش سردرگمی کمک می‌کند.

• تماس فیزیکی می‌تواند در جلب توجه کودک مفید باشد.

• فعالیت‌های مشترک می‌توانند ارتباطات را تقویت کنند.

• استفاده از زبان ساده برای توضیح مفاهیم و پیامدها به کودک کمک می‌کند.

• استفاده از جملات زمانی (When/Then) می‌تواند رفتار کودک را بهتر هدایت کند.

سوالات متداول (FAQ)

۱. آیا تماس فیزیکی همیشه مفید است؟
تماس فیزیکی می‌تواند به جلب توجه کودک کمک کند، اما باید به‌طور ملایم و بدون تجاوز به حریم شخصی کودک انجام شود. اگر کودک شما از تماس فیزیکی ناراحت می‌شود، بهتر است از روش‌های دیگر مانند صدا زدن نام او استفاده کنید.

۲. چگونه می‌توانم کودک خود را به انجام تکالیف تشویق کنم؟
استفاده از جملات زمانی مانند “وقتی تکالیف خود را تمام کردی، می‌توانی بازی کنی” می‌تواند به کودک انگیزه دهد تا وظایف خود را انجام دهد و از نتایج مثبت بهره‌مند شود.

۳. چرا کودکان مبتلا به ADHD ممکن است توجه خود را از دست بدهند؟
کودکان مبتلا به ADHD معمولاً در حفظ توجه و تمرکز بر فعالیت‌ها مشکل دارند. این می‌تواند به دلیل فعالیت بیش از حد مغز یا دشواری در تنظیم توجه به موقعیت‌های مختلف باشد.

۴. آیا روش‌های ارتباطی برای همه کودکان ADHD مشابه هستند؟
نه، روش‌های ارتباطی ممکن است برای هر کودک متفاوت باشند. برخی از کودکان ممکن است بهتر با فعالیت‌های مشترک یا تماس فیزیکی ارتباط برقرار کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به روش‌های کلامی ساده‌تر نیاز داشته باشند.

۵. آیا استفاده از پاداش‌ها در ارتباط با کودک ADHD مفید است؟
بله، استفاده از پاداش‌ها می‌تواند به تشویق رفتارهای مثبت کمک کند و کودک را در مسیر درست هدایت کند. پیشنهاد دادن پاداش‌های قابل‌دسترس و متناسب با سن کودک می‌تواند مؤثر باشد.