اهمیت واکسیناسیون در دوران بارداری
سلامت مادر در دوران بارداری نه‌تنها برای خودش، بلکه برای رشد و سلامت جنین نیز حیاتی است. تغذیه مناسب، استراحت کافی، مکمل‌های ضروری، و انجام فعالیت‌های بدنی سبک از جمله نکاتی هستند که هر مادر بارداری باید رعایت کند. در کنار این موارد، واکسیناسیون نقش مهمی در محافظت از مادر و نوزاد در برابر بیماری‌های عفونی دارد.
واکسن‌ها باعث تقویت سیستم ایمنی مادر شده و برخی از آن‌ها از طریق جفت یا شیر مادر، ایمنی لازم را به نوزاد منتقل می‌کنند. اما کدام واکسن‌ها برای دوران بارداری توصیه می‌شوند؟ چه زمانی باید آن‌ها را دریافت کرد؟ و آیا تزریق واکسن در بارداری ایمن است؟ در ادامه این مقاله به بررسی این موضوعات می‌پردازیم.
آیا دریافت واکسن در بارداری بی‌خطر است؟
واکسن‌هایی که در دوران بارداری توصیه می‌شوند، بر اساس تحقیقات گسترده‌ای مورد تأیید قرار گرفته‌اند و هدف آن‌ها حفاظت از مادر و نوزاد در برابر بیماری‌های جدی است. با این حال، برخی از واکسن‌ها که حاوی ویروس زنده ضعیف‌شده هستند، معمولاً در دوران بارداری توصیه نمی‌شوند.
بهترین روش این است که قبل از بارداری، واکسن‌های لازم را دریافت کنید. اما اگر باردار شده‌اید و واکسن خاصی دریافت نکرده‌اید، پزشک می‌تواند برنامه‌ای مناسب برای شما تنظیم کند تا پس از زایمان، واکسیناسیون تکمیل شود.
واکسن‌های ضروری پیش از بارداری
قبل از بارداری، برخی از واکسن‌ها باید دریافت شوند تا از خطرات احتمالی در دوران بارداری جلوگیری شود. این واکسن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- سرخک، اوریون و سرخجه (MMR): ابتلا به این بیماری‌ها در بارداری می‌تواند باعث نقایص مادرزادی شود.
- آبله‌مرغان (واریسلا): ابتلا به آبله‌مرغان در دوران بارداری می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند زایمان زودرس و مشکلات مادرزادی در نوزاد شود.
- ویروس پاپیلومای انسانی (HPV): این واکسن از ابتلا به برخی از انواع سرطان‌های مرتبط با HPV پیشگیری می‌کند و باید قبل از بارداری دریافت شود.
- تب زرد، تب تیفوئید و آنسفالیت ژاپنی: اگر قصد سفر به مناطقی با شیوع این بیماری‌ها را دارید، دریافت واکسن قبل از بارداری ضروری است.
نکته: اگر واکسنی حاوی ویروس زنده دریافت کرده‌اید، بهتر است حداقل یک ماه قبل از اقدام به بارداری صبر کنید.
واکسن‌های ضروری در دوران بارداری
برخی از واکسن‌ها باید در هر بارداری دریافت شوند، زیرا محافظت موقتی اما حیاتی برای مادر و نوزاد ایجاد می‌کنند.
۱. واکسن آنفولانزا
آنفولانزا می‌تواند منجر به عوارض شدید در بارداری مانند ذات‌الریه و زایمان زودرس شود. دریافت واکسن آنفولانزا، به ویژه در فصل پاییز و زمستان، توصیه می‌شود. تنها نوع تزریقی واکسن (غیر زنده) در دوران بارداری مجاز است.
۲. واکسن سیاه‌سرفه (Tdap)
واکسن Tdap مادر را در برابر کزاز، دیفتری و سیاه‌سرفه محافظت می‌کند و آنتی‌بادی‌های تولیدشده از طریق جفت به نوزاد منتقل می‌شوند. بهترین زمان تزریق این واکسن، بین هفته‌های ۲۷ تا ۳۶ بارداری است. حتی اگر قبلاً این واکسن را دریافت کرده‌اید، باید در هر بارداری یک دوز جدید دریافت کنید.
نکته مهم: افراد نزدیک به نوزاد (همسر، مادربزرگ، پدربزرگ و پرستار کودک) نیز باید این واکسن را دریافت کنند تا از انتقال سیاه‌سرفه به نوزاد جلوگیری شود.
آیا دریافت واکسن هنگام شیردهی ایمن است؟
اگر برخی واکسن‌ها را در بارداری دریافت نکرده‌اید، می‌توانید آن‌ها را پس از زایمان دریافت کنید. بسیاری از واکسن‌ها هنگام شیردهی بی‌خطر هستند و می‌توانند از طریق شیر مادر آنتی‌بادی‌های محافظتی را به نوزاد منتقل کنند.
تنها استثنا واکسن تب زرد است که در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود، مگر در شرایط خاصی که مادر مجبور به سفر به مناطق پرخطر باشد.
دریافت واکسن کرونا در دوران بارداری
تحقیقات نشان داده‌اند که بارداری یکی از شرایطی است که خطر ابتلا به موارد شدید کووید-۱۹ را افزایش می‌دهد. دلیل این موضوع تغییرات در سیستم ایمنی، قلبی و تنفسی مادر است که باعث می‌شود بدن واکنش کندتری به ویروس نشان دهد.
چرا دریافت واکسن کرونا در بارداری مهم است؟
- کاهش علائم شدید: ابتلا به کرونا می‌تواند منجر به تب، سرفه، تنگی نفس، لرز، درد عضلانی و سردرد شود که در دوران بارداری مشکلات بیشتری ایجاد می‌کند.
- کاهش احتمال بستری شدن: زنان باردار مبتلا به کرونا بیشتر در معرض بستری شدن در بیمارستان و مراقبت‌های ویژه هستند.
- جلوگیری از کووید طولانی‌مدت: برخی افراد حتی ماه‌ها پس از ابتلا به کرونا دچار خستگی، سرفه، مشکلات تنفسی و اختلالات خواب می‌شوند که می‌تواند مراقبت از نوزاد را دشوار کند.
- انتقال آنتی‌بادی به نوزاد: دریافت واکسن کرونا در دوران بارداری باعث انتقال آنتی‌بادی‌های محافظتی به جنین می‌شود که می‌تواند نوزاد را تا سن ۶ ماهگی در برابر ویروس محافظت کند.
نتیجه‌گیری: برای حفظ سلامت خود و نوزادتان واکسن بزنید
واکسیناسیون در دوران بارداری یکی از مؤثرترین راه‌های حفظ سلامت مادر و نوزاد است. واکسن‌هایی مانند آنفولانزا، سیاه‌سرفه (Tdap) و کرونا ایمن هستند و می‌توانند از عوارض جدی جلوگیری کنند. همچنین، دریافت واکسن‌های ضروری قبل از بارداری به پیشگیری از بیماری‌های پرخطر کمک می‌کند.
نکته پایانی: اگر درباره دریافت واکسن‌ها در دوران بارداری سؤالی دارید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا از برنامه‌ای مناسب برای واکسیناسیون خود اطمینان حاصل کنید.
