یادگیری زبان و توانایی برقراری ارتباط از مهم‌ترین بخش‌های رشد کودک است. شنوایی نقشی کلیدی در این فرآیند ایفا می‌کند و به همین دلیل، غربالگری شنوایی در مراحل حساس رشد از بدو تولد تا نوجوانی ضروری است.
در ایران، برنامه‌های غربالگری شنوایی به‌عنوان بخشی از مراقبت‌های بهداشتی اولیه در بسیاری از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی اجرا می‌شود. این برنامه‌ها با هدف شناسایی زودهنگام مشکلات شنوایی و ارائه خدمات توانبخشی و درمانی طراحی شده‌اند.
زمان‌بندی غربالگری شنوایی نوزادان در ایران
طبق سیاست‌های بهداشتی ایران، غربالگری شنوایی برای تمامی نوزادان در ۳ مرحله انجام می‌شود:
- مرحله اول: غربالگری شنوایی در بدو تولد، معمولاً در بیمارستان و پیش از ترخیص.
- مرحله دوم: در صورت وجود نتایج مشکوک، غربالگری مجدد در ۱۵ روزگی انجام می‌شود.
- مرحله سوم: در صورتی که همچنان نگرانی وجود داشته باشد، ارجاع به مراکز تخصصی شنوایی‌شناسی و انجام ارزیابی‌های دقیق‌تر تا حداکثر ۳ ماهگی انجام می‌شود.
روش‌های غربالگری شنوایی نوزادان در ایران
در ایران، دو روش اصلی برای غربالگری شنوایی نوزادان به‌کار گرفته می‌شود:
انتشارهای صوتی گوش (OAE):
این تست در بسیاری از بیمارستان‌ها به‌عنوان روش اولیه استفاده می‌شود. یک پروب کوچک در کانال گوش نوزاد قرار داده می‌شود تا واکنش‌های گوش داخلی به صداها اندازه‌گیری شود.پاسخ شنوایی ساقه مغز خودکار (AABR):
این روش برای نوزادانی که در OAE نتایج مشکوک دارند، به‌کار می‌رود. این تست پاسخ عصب شنوایی و مغز به صدا را بررسی می‌کند.
غربالگری شنوایی کودکان و نوجوانان در ایران
برنامه‌های پایش شنوایی در سنین پیش‌دبستانی و دبستان نیز از طریق مراکز بهداشتی و مدارس انجام می‌شود.
- سنین ۴ تا ۶ سال: غربالگری شنوایی پیش‌دبستانی.
- سنین مدرسه: بررسی‌های دوره‌ای برای تشخیص مشکلات شنوایی ناشی از عفونت‌های گوش، قرارگیری در معرض صداهای بلند و سایر عوامل.
علائم هشداردهنده مشکلات شنوایی در کودکان
اگر کودک شما با هر یک از موارد زیر روبه‌رو شد، با پزشک اطفال یا شنوایی‌شناس مشورت کنید:
- عدم واکنش به صداهای بلند.
- تأخیر در شروع گفتار یا مشکلات در فهم گفتار.
- نیاز به بالا بردن صدای تلویزیون یا موسیقی بیشتر از حد معمول.
- بی‌توجهی به صداها یا واکنش فقط به صداهای بلند.
اهمیت مداخله زودهنگام
در صورت تشخیص مشکلات شنوایی، مداخلات زودهنگام از جمله استفاده از سمعک، کاشت حلزون یا زبان اشاره می‌تواند به کودک کمک کند تا مسیر رشد زبانی و اجتماعی سالمی داشته باشد.
برنامه‌های حمایتی در ایران
سازمان بهزیستی کشور و وزارت بهداشت از برنامه‌های غربالگری شنوایی و توانبخشی حمایت می‌کنند. همچنین، مراکز شنوایی‌شناسی تخصصی در سراسر کشور برای ارائه خدمات به خانواده‌ها آماده هستند.
