سرب چیست و چرا برای مادران باردار و شیرده خطرناک است؟
سرب یک فلز سمی است که می‌تواند سیستم عصبی در حال رشد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. این ماده می‌تواند از طریق جفت به جنین منتقل شود یا از طریق شیر مادر وارد بدن نوزاد گردد. قرارگیری در معرض سرب در این دوران می‌تواند باعث کاهش رشد مغزی، مشکلات رفتاری، وزن کم هنگام تولد و حتی سقط جنین شود.
چگونه می‌توان در دوران بارداری از سرب دوری کرد؟
بله، راه‌هایی برای کاهش مواجهه با سرب وجود دارد. در اینجا به برخی از مهم‌ترین نکات اشاره می‌کنیم:
۱. از منابع شناخته‌شده‌ی سرب دوری کنید
- اگر شغل یا سرگرمی شما شامل کار با سرب (مثل نقاشی، لحیم‌کاری، تولید شیشه رنگی یا جواهرسازی) است، حتماً سطح سرب خون خود را بررسی کنید.
- خانه‌های قدیمی ساخته‌شده قبل از سال ۱۹۷۸ ممکن است دارای رنگ‌های حاوی سرب باشند. هنگام بازسازی یا تعمیر این خانه‌ها، از روش‌های ایمن برای جلوگیری از انتشار گرد و غبار سرب استفاده کنید.
- آب آشامیدنی شهری معمولاً برای وجود سرب بررسی می‌شود، اما اگر از چاه شخصی استفاده می‌کنید، بهتر است آب را به‌طور منظم آزمایش کنید.
۲. رژیم غذایی مناسب داشته باشید
یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی زیر می‌تواند جذب سرب را کاهش دهد:
- کلسیم (شیر، ماست، پنیر، سبزیجات برگ سبز)
- آهن (گوشت قرمز، تخم‌مرغ، حبوبات، اسفناج)
- روی (آجیل، دانه‌ها، گوشت قرمز، غلات کامل)
- ویتامین C (مرکبات، فلفل دلمه‌ای، توت‌فرنگی)
- ویتامین D (نور خورشید، ماهی چرب، لبنیات غنی‌شده)
- ویتامین E (آجیل، روغن‌های گیاهی، سبزیجات برگ‌دار)
۳. به طور منظم غذا بخورید
سرب در زمانی که معده خالی است، سریع‌تر در بدن جذب می‌شود. بنابراین، مصرف وعده‌های غذایی منظم می‌تواند این جذب را کاهش دهد.
چگونه می‌توان میزان سرب در خون را اندازه‌گیری کرد؟
آزمایش خون ساده‌ای برای تعیین میزان سرب در بدن وجود دارد. به‌طور معمول، سطح بالاتر از ۳.۵ میکروگرم در دسی‌لیتر (µg/dL) نشان‌دهنده‌ی نیاز به اقدامات پیشگیرانه است. هدف این است که سطح سرب در بدن تا حد ممکن پایین نگه داشته شود.
چه کسانی باید آزمایش شوند؟
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) توصیه می‌کند زنان باردار و شیردهی که در معرض خطرات زیر هستند، آزمایش سرب انجام دهند:
- زندگی در مناطق آلوده به سرب (مانند نزدیکی به معادن، کارخانجات باتری‌سازی)
- داشتن شغل مرتبط با سرب (مانند نقاشان، کارگران صنایع فلزی)
- زندگی در خانه‌های قدیمی دارای رنگ حاوی سرب
- مصرف برخی داروهای گیاهی و سنتی حاوی سرب
- استفاده از ظروف لعاب‌دار سربی برای پخت و پز
تأثیر سرب بر سلامت نوزاد چیست؟
سطح بالای سرب در بدن مادر می‌تواند خطرات زیر را به همراه داشته باشد:
- سقط جنین یا زایمان زودرس
- وزن کم هنگام تولد
- کاهش رشد مغزی و مشکلات یادگیری در نوزاد
آیا شیردهی در صورت افزایش سطح سرب خطرناک است؟
به‌طور کلی، شیردهی حتی در مادرانی که سطح سرب بالایی دارند، بی‌خطر محسوب می‌شود؛ اما در مواردی که سطح سرب بسیار بالا باشد، نوزاد باید به‌طور مرتب آزمایش خون بدهد.
پیشنهادات برای نوزادانی که مادرشان سطح سرب بالایی دارد:
- اگر سطح سرب در خون نوزاد ۳.۵ µg/dL یا بیشتر باشد → بررسی محیط زندگی برای شناسایی منبع سرب ضروری است.
- اگر سطح سرب کمتر از ۱۰ µg/dL باشد → شیردهی می‌تواند ادامه پیدا کند.
چه زمانی باید با پزشک مشورت کرد؟
اگر در مورد سطح سرب در دوران شیردهی نگرانی دارید، با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید. همچنین، واحد تخصصی سلامت محیطی کودکان (PEHSU) می‌تواند راهنمایی‌های مفیدی ارائه دهد.
جمع‌بندی: چگونه از خود و نوزادمان محافظت کنیم؟
✅ از منابع شناخته‌شده‌ی سرب دوری کنید
✅ رژیم غذایی غنی از مواد مغذی داشته باشید
✅ آزمایش خون برای بررسی سطح سرب انجام دهید
✅ در دوران بارداری و شیردهی به سلامت نوزاد توجه ویژه داشته باشید
